‘บูรพาสันติ’ ดาวรุ่งฝูงบิน 102 ‘แม่ย่านางกริพเพน’ ฝูงใหม่

นับเป็นเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ ของเครื่องบิน Gripen ที่มีการใช้จริงในการรบครั้งแรกของโลก ในสมรภูมิชายแดนไทย-กัมพูชา เมื่อ 26 กรกฎาคม 2568

โดยกองทัพอากาศไทยได้ส่งเครื่องบินรบ JAS 39 Gripen หรือ “กริพเพน” เข้าปฏิบัติภารกิจสู้รบจริง พร้อมใช้อาวุธตอบโต้การ

รุกรานของกัมพูชา ที่ยิงอาวุธวิถีโค้งเข้ามาในแนวชายแดนไทย บริเวณ “ภูมะเขือ” และ“ปราสาทตาเมือนธม”

เป็นโอกาสให้ทหารไทย เข้ายึดพื้นที่ ปักธงชาติไทยที่ภูมะเขือได้เบ็ดเสร็จ พร้อมขับไล่ทหารกัมพูชาพ้นจากพื้นที่ พร้อมทั้งทำลายกระเช้าและบันได ที่ใช้เป็นเส้นทางสนับสนุนกำลังบำรุง จนสิ้นซาก

แสนยานุภาพกริพเพน ทำหน้าที่ปกป้องอธิปไตย ถูกนำไปผสมผสานกับวัฒนธรรมของไทย ถักทอเป็นลายผ้าไหม เรียกว่า“แม่ย่านางกริพเพน” จึงเกิดขึ้น

โดยนักออกแบบลายผ้า ที่ใช้เฟซบุ๊กชื่อ “Kamon Wan” ได้โพสต์ข้อความและภาพลงในกลุ่ม “ลักษณะไทย” ระบุว่า ปฏิบัติการของกริพเพนกองทัพอากาศไทยเป็นที่พูดถึงเป็นอย่างมาก จึงออกแบบลายผ้าไว้ก่อน โดยวาดกริพเพนในแบบลายของผ้าไหมมัดหมี่สุรินทร์

ต่อมามีการรณรงค์เรื่องชุดไทย จึงนำลายผ้ามาต่อยอดโดยการพิมพ์ลงผ้า ก่อนจะตัดเย็บเป็นชุดไทยพระราชนิยมสองแบบ เพื่อถ่ายทอดจินตนาการ “แม่ย่านางเครื่องบินรบ” ในสองสถานการณ์ตามที่ช่วงชีวิตนี้ได้เห็น และไม่คิดว่าจะได้เห็น

มาใน“ชุดไทยจักรี” เมื่อเธอออกพบปะนักบินต่างชาติ และเป็นนางฟ้าบินพริ้วๆในงานวันเด็ก เลือกใช้โทนสีที่ออกเป็นผ้าย้อมคราม พิมพ์ลงผ้าตาดดิ้นเงินเครื่องประดับสีทอง อยากให้ความรู้สึกสดใสและสง่างามในขณะเดียวกัน

และ“ชุดไทยจักรพรรดิ” เลือกใช้ผ้าไม่เงาและโทนสีออกเทาชุดพราง ออกแบบลายสไบ ตามความเคลื่อนไหวรวดเร็วของเครื่องบินรบ เครื่องประดับสีเงิน เมื่อต้องปฏิบัติหน้าที่เป็นทหารท่านหนึ่งอย่างสมเกียรติ

ในนามคนสายออกแบบผ้าคนหนึ่ง ตั้งใจถ่ายทอดงานศิลปะกึ่งความเชื่อ โดยครั้งนี้เป็นการผสมผสานระหว่างการปกป้องอธิปไตย และรักษาชุดไทยพระราชนิยม ขอร่วมเป็นกำลังใจให้ทหารแนวหน้า และประชาชนแนวหลังทุกๆคน

ล่าสุดวันที่ 25 ส.ค. ณ กรุงสตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน เมื่อเวลา 12.20น. (ตามเวลาท้องถิ่น) มาริษ เสงี่ยมพงษ์ รมว.การต่างประเทศ ร่วมเป็นสักขีพยานในพิธีลงนาม ความตกลง ในการจัดซื้อเครื่องบินขับไล่โจมตีกริพเพน 3 ฉบับ

1. ความตกลงการจัดซื้อเครื่องบินขับไล่โจมตีกริพเพนระหว่างไทยกับสวีเดน Gripen E/F ระยะที่ 1 จำนวน 4 เครื่อง วงเงิน 19,500 ล้านบาท โดยมี พล.อ.อ.พันธ์ภักดี พัฒนกุล ผู้บัญชาการทหารอากาศ (ผบ.ทอ.) เป็นผู้ลงนาม

ฝ่ายสวีเดน มี Mikael Granholm ผู้อำนวยการใหญ่ของ The Swedish Materiel Administration (FMV) ซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐบาลสวีเดนที่รับผิดชอบการจัดซื้อจัดจ้างและจัดหายุทโธปกรณ์ด้านการป้องกันประเทศให้กับกองทัพสวีเดน โดยมี Dr. Pal Jonson รมว.กลาโหมของสวีเดนเป็นสักขีพยาน

2. ความตกลงการมอบอำนาจการดำเนินการของรัฐบาลสวีเดนแก่หน่วยงานของฝ่ายสวีเดน ระหว่าง Mikael Granholm ผู้อำนวยการใหญ่ของสำนักงานยุทโธปกรณ์สวีเดน / Lars Helmrich ผู้อำนวยการฝ่ายระบบอากาศและอวกาศของสำนักงานยุทโธปกรณ์สวีเดน Micael Johansson ประธานกรรมการบริหาร (CEO) ของบริษัท Saab AB และ Lars Tossman เจ้าหน้าที่จากบริษัท Saab AB

3. ความตกลงนโยบายชดเชยการนำเข้ายุทโธปกรณ์ (Offset policy) ระหว่างกองทัพอากาศกับบริษัท SAAB AB ระหว่างนาย Lars Tossman เจ้าหน้าที่จากบริษัท Saab AB กับพล.อ.อ.พันธ์ภักดี พัฒนกุล ผู้บัญชาการทหารอากาศของไทย

การลงนามครั้งนี้เป็นการลงนามในสัญญาจัดซื้อระยะที่ 1 จำนวน 4 ลำแรก จากแผนจัดซื้อทั้งหมด 12 ลำ หรือ 1 ฝูงบิน ซึ่งเป็นการจัดซื้อทดแทน เครื่องบินขับไล่ F-16 เนื่องจากบรรจุประจำการมานานกว่า 37 ปี

สำหรับแผนการจัดส่งเครื่องบิน ทางสวีเดนจะเริ่มจัดส่งให้ไทยในปี 2572 ปีละ 2 ลำ จนครบ 1 ฝูงบิน

รัฐมนตรี มาริษ เปิดเผย หลังร่วมเป็นสักขีพยานในพิธีลงนามข้อตกลงจัดซื้อเครื่องบินรบ Grippen E/F พร้อมความตกลงว่าด้วยนโยบายชดเชยทางเศรษฐกิจ (Offset Policy) โดยระบุว่าข้อตกลงครั้งนี้ไม่เพียงแต่จะเสริมสร้างเขี้ยวเล็บ ให้กองทัพ แต่ยังเป็นหมุดหมายสำคัญในการผลักดันอุตสาหกรรมป้องกันประเทศของไทยตามนโยบายรัฐบาล

ทั้งนี้ ขอแสดงความยินดีที่การลงนามบรรลุผลสำเร็จ ซึ่งถือเป็นกรอบความร่วมมือที่จะต่อยอดไปสู่การพัฒนาอุตสาหกรรมป้องกันประเทศอย่างเป็นรูปธรรม โดยเป็นนโยบายที่รัฐบาลให้ความสำคัญต่อเนื่องมาตั้งแต่สมัยนายกรัฐมนตรีเศรษฐา ทวีสิน จนถึงนายกรัฐมนตรีแพทองธาร ชินวัตร เพื่อสร้างผลประโยชน์ให้ประเทศไทยในระยะยาว

เราตั้งเป้าหมายให้ภาครัฐเป็นผู้อำนวยความสะดวก ขณะที่ผู้ประกอบการและนักธุรกิจในอุตสาหกรรมป้องกันประเทศจะเป็นผู้เล่นหลักในการรับถ่ายทอดเทคโนโลยี เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการป้องกันประเทศในอนาคต ผมได้คุยกับผู้บัญชาการทหารอากาศ ทราบว่ากองทัพอากาศมีบุคลากรที่มีคุณภาพและมีนโยบายชัดเจนที่จะผลักดันไทยสู่การเป็นประเทศลำดับต้นๆ ในด้านนี้

การลงนามครั้งนี้ยังช่วยสร้างความมั่นใจให้แก่สวีเดนและประชาคมโลก ภายหลังจากสถานการณ์ปะทะบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชา ซึ่งกองทัพไทยได้แสดงให้เห็นถึงศักยภาพและการปฏิบัติตามหลักสากลอย่างชัดเจน

“พวกเราใช้เครื่องบิน Grippen ปฏิบัติการทางทหาร และแสดงให้เห็นชัดว่า เราไม่มีแนวคิดที่จะใช้อาวุธเพื่อรุกรานประเทศเพื่อนบ้าน เป้าหมายทางทหารที่เรายึดถือได้แสดงให้ประชาคมโลกตระหนักว่าเราปฏิบัติตามกฎหมายระหว่างประเทศอย่างเคร่งครัด” นายมาริษ กล่าว

รัฐมนตรี มาริษ ยังเน้นย้ำถึงความแม่นยำในการปฏิบัติการของกองทัพอากาศ โดยอ้างอิงข้อมูลจาก ผบ.ทอ. ว่าปฏิบัติการทั้งหมดไม่ได้ล่วงล้ำเข้าไปในพื้นที่ของกัมพูชา แต่เทคโนโลยีที่ทันสมัยทำให้สามารถทำลายเป้าหมายทางทหารของฝ่ายตรงข้ามได้อย่างแม่นยำ ซึ่งแตกต่างจากการใช้อาวุธของอีกฝ่าย

“หากเปรียบเทียบกับสิ่งที่กัมพูชาใช้อาวุธกับเรา จะเห็นได้ชัดว่าการใช้อาวุธของกัมพูชามุ่งเน้นไปที่การรุกรานและโจมตีเป้าหมายของพลเรือน ซึ่งตรงกันข้ามกับปฏิบัติการของเรา”

เขาทิ้งท้ายด้วยว่า ประเทศไทยเป็นประเทศที่รักสันติเช่นเดียวกับสวีเดนและสหภาพยุโรป แต่การมีศักยภาพในการป้องกันตนเองก็เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง การซื้อขายเครื่องบิน Grippen ในครั้งนี้จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่จะทำให้ไทยร่วมมือกับนานาประเทศที่รักสันติ เพื่อพัฒนาขีดความสามารถในการใช้อาวุธเพื่อปกป้องตนเองอย่างมีคุณภาพ ซึ่งจะทำให้ประเทศไทยได้รับการยอมรับในประชาคมโลกมากยิ่งขึ้น

ด้าน พล.อ.อ.พันธ์ภักดี ระบุว่า ภายหลังเซ็นสัญญาแม้กองทัพอากาศ จะมีกริพเพน ประจำการเป็นที่ฝูง 2 แต่ภาพรวมขนาดกองทัพอากาศไม่ได้ใหญ่ขึ้น กลับเล็กลง เพียงแต่มีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งเราคำนึงอยู่ตลอดเวลาว่า แม้ปริมาณน้อยลง แต่คุณภาพจะมากขึ้น อยู่ที่ขีดความสามารถ และจำนวน โดยมีประสิทธิภาพได้ดีกว่าเดิมด้วยซ้ำ

โดยการจัดซื้อครั้งนี้ กองทัพอากาศไม่เพียงคำนึงเรื่องความมั่นคง แต่ให้ความสำคัญวัตถุประสงค์หลัก รวมถึง offset policy ที่จะสร้างคุณค่าให้ประเทศ ทั้งการถ่ายทอดเทคโนโลยีเป็นสิ่งสำคัญและการจ้างงานเป็น Skill labour มีค่าแรงสูง เป็นโครงการนำร่องที่มีประโยชน์ และมีคุณค่าสูง เป็นคุณค่าในภาพรวมทั้งหมด

นอกจากนี้ พล.อ.อ.พันธ์ภักดี ยังกล่าวขอบคุณ ที่มีการออกแบบ ผ้าไทยสุรินทร์ ลายแม่ย่านางกริพเพน ถือเป็นพลังที่เกิดจากประชาชนคนไทย และเป็นกำลังใจให้กับ น้องๆนักบิน และกำลังพลกองทัพอากาศ เพราะนอกจากกริพเพนแล้ว ยังมีเครื่องบิน F-16 ที่ปฏิบัติภารกิจเคียงคู่กันมาอย่างเข้มแข็งตลอดเวลา

อีกทั้งยังมีเครื่องบินรุ่นอื่น ที่พร้อมปฎิบัติภารกิจ แต่ไม่ได้พูดถึง ทั้งในส่วนกองบิน 21 กองบิน 23 เครื่อง Alpha Jet เครื่อง F-5 และเครื่องบินทุกเครื่องมีความพร้อม โดยยืนยันเพื่อปกป้องอธิปไตยไทยเท่านั้น การปฏิบัติภารกิจทุกอย่างปฏิบัติภายใต้กรอบกฎบัตรสหประชาชาติในการปกป้องอธิปไตยไทย ยืนยันว่ามีความพร้อม ซึ่งตนอาจพูดบ่อยหน่อย แต่ยืนยันในความพร้อมของกองทัพอากาศ

อย่างไรก็ตามในระหว่างการปฏิบัติภารกิจที่ประเทศสวีเดน ในช่วงรับประทานอาหารกลางวัน คนไทยในสวีเดน ได้เข้ามาทักทาย พล.อ.อ.พันธ์ภักดี พร้อมแสดงความขอบคุณ ที่ได้ทำหน้าที่ปกป้องอธิปไตยของไทย

สำหรับ กองทัพอากาศ ตั้งชื่อโครงการจัดซื้อเครื่องบินขับไล่ฝูงใหม่ JAS 39 Gripen E/F ว่า โครงการ “PEACE BURAPHA” ซึ่งตราสัญลักษณ์ โครงการ “PEACE BURAPHA” ที่ร่วมกันออกแบบโดย พล.อ.อ.พันธ์ภักดี พัฒนกุล ผบ.ทอ. พล.อ.ท.อนุรักษ์ รมณารักษ์ รอง เสธ.ทอ. และ พ.อ.อ.บดินทร์ จำปา เจ้าหน้าที่ แผนกแผน สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักบริหารยุทโธปกรณ์ กรมยุทธการทหารอากาศ

1. “PEACE BURAPHA” หรือ “บูรพาสันติ” เป็นชื่อโครงการจากดำริของ พล.อ.อ.พันธ์ภักดี พัฒนกุล ผบ.ทอ. ที่ต้องการสื่อถึงโครงการจัดหาเครื่องบินขับไล่อเนกประสงค์ ซึ่งจะประจำการที่ ฝูงบิน 102 กองบิน 1 จ.นครราชสีมา ในอนาคต

จะเป็นเขี้ยวเล็บหนึ่งในกำลังสำคัญในการรักษาความมั่นคงให้พื้นที่ด้านตะวันออก และตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยที่ติดกับประเทศเพื่อนบ้านและจะส่งผลให้เกิดเสถียรภาพในภูมิภาคอย่างยั่งยืนสืบไป

2. ตราสัญลักษณ์ ทอ. เป็นรูปปีก ทอ. ที่ใช้ในยุคที่ ทอ. เริ่มใช้วิสัยทัศน์ Unbeatable Air Force ซึ่งเริ่มโครงการจัดหาเครื่องบินขับไล่โจมตีทดแทน ในปี 2568

3. ธงชาติไทยรูปวงกลมเป็นสัญลักษณ์ของชาติไทยที่ติดไว้บนอากาศยานทุกแบบของกองทัพอากาศ

4. ดาวคู่จำนวน 2 ดวง หรือ “STARS” เป็นนามเรียกขานและเป็นสัญลักษณ์ประจำฝูงบิน 102 ยุคใหม่ ที่เริ่มใช้สัญลักษณ์ดังกล่าว เมื่อ เครื่องบิน F-16 ADF เข้าประจำการ ในปี 2545 ซึ่งขณะนั้นยังกำหนดภารกิจเป็นฝูงบินขับไล่สกัดกั้น

สำหรับตราสัญลักษณ์ใหม่นั้นใช้คำว่า 102 TACTICAL FIGHTER SQUADRON หมายถึงในอนาคตฝูงบิน 102 จะปรับภารกิจเป็นฝูงบินขับไล่ยุทธวิธีซึ่งรองรับภารกิจอเนกประสงค์ทั้ง Air to Air และ Air to Ground

ฝูงบิน 102 มีคำขวัญประจำฝูงบินว่า “เราจะหยุดไพรีที่ห้าวหาญ”

5. ดาวสีทองข้างละ 6 ดวง รวม 12 ดวงในขอบวงกลมเป็นการให้เกียรติแก่ ฝูงบิน 12 ซึ่งเดิมมีที่ตั้ง ณ กองบิน 1 ดอนเมือง ที่มีเกียรติประวัติในการรบที่สำคัญในอดีต ก่อนจะย้ายที่ตั้งมาที่กองบิน 1 จ.นครราชสีมา ตั้งแต่ 24 ต.ค.2519 จวบจนปัจจุบัน

6. ข้อความ JAS 39 GRIPEN E/F-RTAF หมายถึง รุ่นของ เครื่องบิน Gripen E/F ที่จะเข้าประจำการในกองทัพอากาศ

โดยในภาพเครื่องบินที่บินด้วยความเร็วสูงตรงกลางของภาพจะติดอาวุธ แบบ Meteor, AIM-120 AMRAAM และ IRIS-T ซึ่งเป็นอาวุธนำวิถีแบบอากาศสู่อากาศที่ทันสมัย