เปิดประวัติ "วัดเครือวัลย์วรวิหาร" พระอารามหลวง ในเขตบางกอกใหญ่

เปิดประวัติ "วัดเครือวัลย์วิหาร" หรือ วัดเครือวัลย์ พระอารามหลวงคู่เขตบางกอกใหญ่ ที่มีจิตรกรรมฝาผนังพระเจ้า 500 ชาติ สมบัติสำคัญของชาติ หนึ่งเดียวในไทย

วัดเครือวัลย์วรวิหาร หรือเรียกสั้นๆ ว่า "วัดเครือวัลย์" เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร สังกัดคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย ตั้งอยู่ในแชวงวัดอรุณ เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร ที่มีจิตรกรรมฝาผนังพระเจ้า 500 ชาติ สมบัติสำคัญของชาติ หนึ่งเดียวในไทย

เปิดประวัติ วัดเครือวัลย์วรวิหาร

การสร้างวัดเครือวัลย์วรวิหาร ไม่ปรากฏหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่แน่ชัดเกี่ยวกับพุทธศักราชในการก่อสร้าง หากแต่ปรากฏข้อมูลในหนังสือตำนานพระอารามหลวงแลทำเนียบสมณศักดิ์ ของเจ้าพระยาวิชิตวงษ์วุฒิไกรว่า ก่อสร้างขึ้นในรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3 แห่งราชวงศ์จักรี)

จากพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์รัชกาลที่ 3 ของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์นั้นปรากฏข้อมูลเกี่ยวกับการสร้างวัดแห่งนี้ว่า ในช่วงเริ่มแรกนั้นวัดเครือวัลย์ก่อสร้างโดยเจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย บุณยรัตพันธุ์) หากแต่ยังไม่ทันสร้างแล้วเสร็จ เจ้าพระยาอภัยภูธรก็ถึงแก่อสัญกรรม เจ้าจอมเครือวัลย์ ผู้เป็นบุตรีจึงดำเนินการก่อสร้างวัดต่อ แล้วถวายเป็นพระอารามหลวง จนได้รับพระราชทานนามว่า “วัดเครือวัลย์วรวิหาร” มาจนปัจจุบัน ด้วยเหตุนี้คำว่า “เครือวัลย์” อันเป็นนามของวัดแห่งนี้จึงน่าจะมีที่มามาจากชื่อของเจ้าจอมเครือวัลย์ ผู้ดำเนินการก่อสร้างวัดต่อจนแล้วเสร็จนั้นเอง

วัดเครือวัลย์วรวิหารได้รับการพระราชทานวิสุงคามสีมาในช่วงปี พ.ศ. 2367-2371 ในอดีตวัดเครือวัลย์วรมหาวิหารเคยสังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ก่อนที่จะมีการเปลี่ยนมาเป็นคณะสงฆ์ธรรมยุตในสมัยที่พระเทพโมลี (เอี่ยม ธมฺมสิริ) เป็นเจ้าอาวาสวัด

จากอดีตจนถึงปัจจุบัน วัดแห่งนี้ถือเป็นพระอารามหลวงที่มีความสำคัญแห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ ดังในตำนานพระอารามหลวงและทำเนียบสมณศักดิ์ ว่าได้รับพระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์ในการปฏิสังขรณ์พระอารามจากพระมหากษัตริย์ในหลายรัชกาล ทั้งในสมัยรัชกาลที่ 3 รัชกาลที่ 4 และรัชกาลที่ 5 นอกจากนั้นยังปรากฏอีกว่าในอดีตนั้น พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ เคยเสด็จพระราชดำเนินทรงทอดกฐิน ณ พระอารามหลวงแห่งนี้เมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2393

ศาสนสถานในวัด

• พระอุโบสถทรงไทย กว้าง 7.70 เมตร ยาว 16.25 เมตร หลังคาลด 2 ชั้น ประดับช่อฟ้าใบระกา หน้าบันตกแต่งด้วยปูนปั้นเป็นลายดอกไม้ ระเบียงและมุขปูด้วยหินอ่อน ซุ้มประตู หน้าต่างทำด้วยปูนปั้นเป็นลายดอกไม้ลงรักปิดทอง บานประตูด้านนอกสลักรูปต้นไม้ ดอกไม้ และรูปนก ลงรักปิดทอง ด้านในเป็นรูปฉัตร 7 ชั้น สอดสีมีทหารแบก ส่วนบานหน้าต่างด้านนอก ลวดลายเช่นเดียวกับบานประตูแต่ทำด้วยปูนปั้น กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนพระอุโบสถหลังนี้ไว้เป็นโบราณสถาน เนื่องจากผนังภายในพระอุโบสถมีภาพเขียนสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นภาพชาดกเรื่องพระเจ้า 500 ชาติที่งดงามมาก ซึ่งไม่มีที่อื่นอีก

• พระประธานในพระอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปยืนปางห้ามญาติ หล่อด้วยโลหะลงรักปิดทอง สูงประมาณ 4 วา ประดิษฐานบนฐานชุกชีรูปบัวหงายนูนเด่น มีพระอัครสาวก คือ พระสารีบุตร และ พระโมคคัลลานะ ยืนอยู่ด้านขวาและซ้าย
• ภาพจิตรกรรมฝาผนังภายในพระอุโบสถทั้ง 4 ด้าน เป็นภาพชาดก เรื่อง พระเจ้า 500 ชาติ ใช้ลายกั้นเป็นช่องสี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาด 83-84 เซนติเมตร กรอบเขียนลายเนื่องเป็นลายก้านต่อดอกใบเทศ แต่ละช่องเขียนเรื่องพระชาติของพระพุทธเจ้าไว้ 1 พระชาติ ภาพเขียนเหล่านี้ เป็นฝีมือช่างสมัยรัชกาลที่ 3 มีความวิจิตรงดงาม เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นของวัดนี้
• พระวิหาร มีรูปทรงและขนาดเดียวกับพระอุโบสถ ตั้งอยู่ด้านขวาพระอุโบสถ ภายในไม่มีภาพเขียนใดๆ พระประธาน เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย หน้าตักกว้างประมาณ 2 วา
• พระเจดีย์สามองค์ ตั้งอยู่ระหว่างพระอุโบสถและพระวิหาร