‘สแกมเมอร์’ กัมพูชา ศูนย์รวม ‘การค้ามนุษย์’ ที่รัฐต้องเร่งจัดการ

การหลอกลวงผ่านสื่อออนไลน์ การ สแกมเมอร์ แพร่ระบาดไปทั่วโลก ผู้เสียหายไม่เคยลดลง มีแต่จะเพิ่มขึ้น อีกทั้ง ศูนย์สแกมเมอร์ ก็ผุดขึ้นในทุกประเทศ โดยเฉพาะประเทศ กัมพูชา

คนที่ตกเป็นเหยื่อ คือคนหางานที่หลงไปในคำโฆษณาสวยหรู อยากรวย ได้ไปทำงานต่างประเทศ เงินเดือนดีมาก ที่แท้แล้ว ถูกหลอกไปทำสแกมเมอร์ ถูกกักขังทรมานให้ทำงาน หนีออกมาไม่ได้ ต้องหลอกลวงคนอื่นต่อไป

สร้างผลกระทบให้กับประเทศไทย ส่วนหนึ่งที่นักท่องเที่ยวจีนหายไป เพราะหวาดกลัวมิจฉาชีพที่มาหลอกนักแสดงชาวจีนพาไปประเทศเพื่อนบ้าน ต้องร้องขอความช่วยเหลือ จนได้กลับบ้าน

วันที่ 26 มิถุนายน 2568 องค์การนิรโทษกรรมสากล หรือ แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล เปิดตัวรายงาน ฉันคือทรัพย์สินของคนอื่น จากการลงพื้นที่ศึกษาศูนย์สแกมเมอร์ ในประเทศกัมพูชา กว่า 50 แห่ง ในระยะเวลา18 เดือน

Cr. Kanok Shokjaratkul

• แหล่งรวมการค้ามนุษย์

"คนหางานจากเอเชียและภูมิภาคอื่น ๆ ถูกหลอกให้มาทำงานที่มีค่าตอบแทนสูง แต่กลับถูกกักขังบังคับให้หลอกลวงผู้อื่นโดยข่มขู่ว่าจะใช้ความรุนแรง

งานวิจัยของแอมเนสตี้เปิดโปงวิกฤตการณ์ที่น่าหวาดกลัวนี้ ซึ่งเจ้าหน้าที่กัมพูชาดำเนินการไม่มากพอในการปราบปราม ทำให้เครือข่ายอาชญากรรมแผ่ขยายข้ามพรมแดนยิ่งขึ้น ผู้คนนับล้านได้รับผลกระทบจากการหลอกลวง"

แอกเนส คาลามาร์ด เลขาธิการแอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล ให้ข้อมูล

"ข้อค้นพบบ่งชี้ถึงขั้นสมรู้ร่วมคิดระหว่างหัวหน้าศูนย์ชาวจีนกับตำรวจกัมพูชาที่อยู่เบื้องหลังความล้มเหลวในการสั่งปิดศูนย์เหล่านี้ แม้จะมีการละเมิดสิทธิมนุษยชนสารพัดอยู่ภายใน

รายงาน 240 หน้า ระบุถึงศูนย์สแกมเมอร์ 53 แห่งในกัมพูชา สัมภาษณ์ผู้รอดชีวิต 58 คนจาก 8 สัญชาติที่รวมเด็กจำนวน 9 คน มีบันทึกผู้เสียหาย ที่หลบหนีออกมา ได้รับการช่วยเหลือ หรือจ่ายค่าไถ่ให้ปล่อยตัว อีก 336 ราย

รายงานระบุว่าได้ลงพื้นที่ศูนย์สแกมเมอร์ 52 จาก 53 แห่งใน 16 เมืองทั่วกัมพูชา และตรวจสอบสถานที่อีก 45 แห่งที่ต้องสงสัยว่าเป็นศูนย์สแกมเมอร์ หลายแห่งเคยเป็นคาสิโน หลังรัฐบาลกัมพูชาสั่งห้ามพนันออนไลน์ในปี 2562"

• การละเมิดสิทธิมนุษยชน ที่รัฐบาลกัมพูชา ไม่ดำเนินการใด ๆ

"ผู้รอดชีวิตที่ได้สัมภาษณ์มาจากจีน ไทย มาเลเซีย บังกลาเทศ เวียดนาม อินโดนีเซีย ไต้หวัน เอธิโอเปีย ส่วนบันทึกของผู้เสียหายหลายร้อยคนมาจากอินเดีย เคนยา เนปาล ฟิลิปปินส์ และประเทศอื่น ๆ

รายงานนี้ นำเสนอ 3 ประเด็น ที่สำคัญที่สุดคือ การละเมิดสิทธิมนุษยชน"

มอนต์เซ เฟอร์เรอร์ ผู้อำนวยการภูมิภาคฝ่ายวิจัย แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล พูดถึงรายงาน ที่ได้ลงพื้นที่มา

"เราทำแผนที่ว่าเกิดการละเมิดขึ้นที่ไหนบ้าง ในศูนย์สแกมเมอร์ที่ไหนบ้าง ไม่ว่าการบังคับใช้แรงงาน การใช้แรงงานเด็ก การทรมาน การค้ามนุษย์

ในพื้นที่สแกมเมอร์มีการละเมิดสิทธิมนุษยชน อย่างน้อย 60 แห่ง และที่น่าสงสัยอีก 45 จุด

Cr. Kanok Shokjaratkul

ศูนย์สแกมเมอร์ มีลักษณะโครงสร้างเป็นอาคารสูง ปีนไม่ได้ มีรั้วไฟฟ้า รั้วลวดหนาม มีใบมีด ติดเหล็กดัด มี CCTV ดูว่าใครหลบหนีออกไป มีหอสังเกตการณ์ของ รปภ. ตรวจตราใครออกจากอาคาร

หลายเคสถูกหลอกมาทำงานที่ศูนย์สแกมเมอร์ บังคับให้เปิดบัญชีธนาคาร ส่วนมากไม่ได้รับค่าตอบแทน ต้องทำงานทุกอย่าง รปภ.มีไม้หน้าสาม หรือท่อนเหล็กเอาไว้ตี และถูกยึดหนังสือเดินทาง ถูกควบคุมตลอดเวลา

เราได้สัมภาษณ์เด็ก 9 คน ที่มาทำงาน มีสัญชาติจีน 3-4 คน อายุไม่ถึง 14 ปี เขาเปิดวิดีโอที่คนอื่นถูกทรมานให้ดู แล้วบังคับให้ทำงาน ถ้ามีใครถามอายุ ให้บอกว่าเกิน 18 ปีแล้ว

ผู้รอดชีวิต 45 จาก 58 คน ถูกทรมานและทารุณกรรม ผู้รอดชีวิต 1 ใน 4 ได้ยินหรือพบเห็นการทรมาน ผู้รอดชีวิต 1 ใน 3 ถูกทรมาน

มีคนหนึ่งถูกผู้ชาย 3 คนจับตัวไว้ แล้วอีกคนหนึ่งเอากระบองเหล็กตีที่เท้าเพราะพยายามจะหนี เป็นเวลา 3 อาทิตย์ ผู้เสียหายไม่สามารถเดินได้

ผู้รอดชีวิตบางคนถูกเอาดัมเบลตี ถูกกระบองช็อตไฟฟ้า ส่วนมากถูกทรมาน ทารุณกรรมต่าง ๆ และขายเป็นทอด ๆ ให้ศูนย์สแกมเมอร์ต่าง ๆ

ปี 2021 ถึงช่วงกลางปี 2024 หรือต้น 2025 รัฐได้รับคำขอให้ไปช่วยคนออกมา เพราะว่าคนที่ถูกจับโทรหาเพื่อน โทรหาสื่อ โทรหาเจ้าหน้าที่กงสุล จนมีคนบังคับให้ตำรวจไปหาผู้จัดการอาคาร บอกว่าเอาคนนี้ออกมาให้หน่อย แล้วเจ้าหน้าที่ก็กลับ ไม่ได้เข้าไปช่วยหรือดูแลติดตามตรวจสอบดูว่ามีคนอื่น ๆ อยู่อีกหรือเปล่า แล้วไม่ดำเนินการอะไร

จริง ๆ มีศูนย์สแกมเมอร์มากกว่านี้ จากการดูตึกอาคารศูนย์สแกมเมอร์ทั้งหมด 50 กว่าแห่ง หลาย ๆ ที่รัฐเข้ามาดำเนินการ มีตำรวจเข้ามาตรวจแล้ว แต่ยังมีการละเมิดสิทธิมนุษยชนต่อไป ศูนย์ก็ยังคงดำเนินการต่อไปได้โดยไม่มีการปิด ไม่มีการจัดการหรือช่วยเหลือคนที่อยู่ในศูนย์

ใน 20 กรณี รัฐได้เข้าไปจัดการ แต่ไม่มีการเข้าไปตรวจสอบ รัฐบาลได้แทรกแซงอย่างน้อย 2 ใน 9 เคส 20 กรณี การแทรกแซงสูงสุดคือ 4 ครั้ง แต่ไม่ปิดศูนย์เหล่านี้ ศูนย์ยังดำเนินการต่อไป มี 2 แห่งเท่านั้นที่ถูกปิดหลังจากที่รัฐเข้าไปตรวจสอบหรือว่าดำเนินการ

เราได้ให้ข้อมูลกับรัฐบาลกัมพูชาแล้ว หวังว่ารัฐบาลจะดำเนินการตอบ ซึ่งอยู่ในภาคผนวกที่ 3 ประมาณ 2.5 หน้า คล้ายกับการรายงานของ NCCT (คณะกรรมการว่าด้วยการต่อต้านการค้ามนุษย์) ตัวเลขก็เหมือนกัน

การละเมิดสิทธิมนุษยชนที่ระบุไว้คือ การกักขัง ควบคุมตัว แต่เขาไม่ได้บอกว่าจะแก้ไขอย่างใด รวมถึงไม่ยอมรับว่ามีศูนย์สแกมเมอร์เกิดขึ้นที่เราระบุไว้ในภาคผนวก

1 ภาคผนวกที่ 2 รวมถึงพื้นที่ที่เป็นศูนย์สแกมเมอร์และพื้นที่ต้องสงสัย มีการรักษาความปลอดภัยคล้ายกับศูนย์สแกมเมอร์ เราต้องการให้รัฐบาลเข้ามาดูในพื้นที่ที่ต้องสงสัย รัฐตอบรับยืนยันข้อค้นพบที่เรานำเสนอ แต่รัฐไม่ได้ดำเนินการอะไรใด ๆ "

Cr. Kanok Shokjaratkul

• คนเป็นเหยื่อ ไม่มีใครอยากกลับไปอีก

"ผู้เสียหายหลายคนในลักษณะสแกมถูกตำรวจดำเนินคดี เพราะความไม่เข้าใจ เขาไม่ได้มองในส่วนของกฎหมายค้ามนุษย์ ทำให้ผู้เสียหายถูกดำเนินคดี

เราได้ประกันตัวผู้เสียหาย ให้มีสิทธิต่อสู้ นำหลักฐานสู้ในชั้นศาล รวมถึงส่งเสริมอาชีพ ดูแลเรื่องร่างกายและจิตใจ ฟื้นฟูเยียวยา"

จารุวัฒน์ จิณห์มรรคา รองประธานมูลนิธิ อิมมานูเอล องค์กรต่อต้านการค้ามนุษย์ของประเทศไทย พูดถึงการทำงานที่ผ่านมา

"เราช่วยเขาออกมาจากสถานการณ์อันตรายจากผู้ค้า และช่วยเรื่องกระบวนการยุติธรรม ในทางกฎหมาย เราเคยประสานเจ้าหน้าที่กัมพูชาเพื่อขอความช่วยเหลือ

แต่หลัง ๆ เราไม่ประสานแล้ว เพราะผู้เสียหายเล่าว่า เขาร้องขอความช่วยเหลือผ่านสื่อไทยที่ดังมาก แล้วผู้ค้าเห็น เขาก็ถูกทำร้าย ช็อตไฟฟ้า ขังห้องมืด

เมื่อเราประสานเจ้าหน้าที่กัมพูชาเรื่องสื่อขอให้ช่วยเขาออกมา เจ้าหน้าที่ตำรวจก็โทรหาคนจีนเจ้าของตึกบอกว่าปล่อยตัวน้องชื่อนี้ออกมาหน่อย

คนจีนก็รับปากตำรวจ แล้วถ่ายวิดีโอ เอาผู้เสียหายออกไปนอกตึกจนถึงรถ ส่งให้ตำรวจ บอกว่าปล่อยแล้ว แต่ไม่ได้ปล่อย กลับพาไปขังห้องมืด ทำร้ายร่างกาย ผู้เสียหายที่ได้รับความช่วยเหลือกลับมาเล่าให้ฟัง

ในส่วนของกัมพูชา เขาปฏิเสธตลอดว่านี่ไม่ใช่การค้ามนุษย์ ไม่มีการค้ามนุษย์ในประเทศเขา นี่เป็นเรื่องของออนไลน์หรือการฉ้อโกงทั่วไป แล้วปล่อยปละละเลยให้มีการทำขนาดนี้

เคสที่กลับเข้าไปอีกครั้ง หรือ เขาสมัครใจไปรอบ 2 เราไม่เรียกว่าเหยื่อ เราเรียก อาชญากร จับไปได้เลย

เหยื่อ คือผู้ถูกหลอกไป เขาไปรอบเดียว ไม่เคยกลับไปอีก เขาไม่อยากไป มันเป็นฝันร้ายของเขา

แม้จะมีการช่วยเหลือคนแล้ว แต่ศูนย์สแกมมิ่งก็ไม่ได้ถูกปิดตัวไป ยังรับคนเข้าไปทำงานต่อได้ เขาไม่เคยทำลาย

รัฐบาลไทยต้องดำเนินการโดยเร่งด่วน มันเป็นเรื่องละเมิดสิทธิมนุษยชน บ่อนทำลายประเทศด้วย การเอาคนไปขัง ไปฆ่า ไปข่มขืน ไปบังคับให้เขาเป็นอาชญากร

กลุ่มคนพวกนี้ไม่เคยถูกดำเนินคดี นี่คือการทำร้ายประชาชนคนไทย เขาถูกค้ามนุษย์ แต่เจ้าของตึกไม่เคยถูกจับ ไม่เคยเอาผิดกับกัมพูชา ไม่คุยกับรัฐบาลกัมพูชา ว่าสิ่งนี้มันไม่ถูกต้อง

พยานหลักฐานเราก็มีแล้ว มีผู้เสียหายจำนวนมาก หลายคนพิการ หลายคนเสียชีวิต ที่เราประกันตัวมาสู้ในชั้นศาล 42 คน เขาเป็นเหยื่อจริง ๆ ต้องเร่งแก้ไข มันเกิดขึ้นนานเกินไปแล้ว

การทำงานกับเจ้าหน้าที่ไทย มีหลายส่วนที่เข้าใจและหลายส่วนที่ไม่เข้าใจ มีข้อโต้แย้งว่าเขาสมัครใจไป โยนความผิดให้กับผู้เสียหาย เพราะว่าเขาไม่เห็นภาพทั้งหมด

ปัญหานี้จะขจัดไม่ได้เลย ถ้าไม่จัดการกับผู้ค้ามนุษย์ วงจรไม่ถูกตัด ต้นตอไม่ถูกจับ กระบวนการพาข้ามไม่ถูกจับ ธุรกิจจัดหา คือคนที่หลอกในโซเชียลมีเดีย คนที่ชักชวนคนเข้าไปไม่ถูกทำลาย เหยื่อเข้าไปถูกขัง ถูกบังคับให้ใช้บัญชี หรือสแกนหน้า

หลายอย่างที่ได้ทำมาสอดคล้องกับรายงานฉบับนี้ ไม่ว่าการปล่อยปละละเลยของเจ้าหน้าที่กัมพูชา การละเมิดสิทธิมนุษยชนในศูนย์สแกมเมอร์ การค้ามนุษย์

ปัญหา การค้ามนุษย์ ต้องจัดการให้ขาด ต้องเปิดใจ ต้องเข้าใจ มันมีเรื่องคอร์รัปชั่นอยู่ มีความไม่ถูกต้องอยู่ รัฐบาลรับรู้ เจ้าหน้าที่รับรู้ แต่ไม่แก้ไข

ปัญหานี้มันกระจายทั่วโลก ไม่ใช่แค่คนไทย มันมีหลายสัญชาติ มีคนไทยหลายพัน แล้วก็ต่างชาติก็ยังติดค้างอยู่"

รัฐบาลกัมพูชาควรมีความรับผิดชอบ และอาเซียนควรดำเนินการด้วยกลไกแซงก์ชั่น รัฐบาลหลาย ๆ ประเทศมีการแซงก์ชั่น เช่น สหราชอาณาจักร ออสเตรเลีย สหรัฐอเมริกา

.

.

.