ศาลทหาร-ศาลพลเรือน ความยุติธรรมที่ต่างกัน จากมหากาพย์ 8 ปีคดี "น้องเมย"

จุดสิ้นสุดคดีน้องเมย ภคพงศ์ ตัญกาญจน์ ที่ยาวนาน 8 ปี ก่อนจบด้วยคำพิพากษาชั้นฏีกา ลงโทษจำคุก 4 เดือน 16 วัน ปรับ 15,000 บาท รอลงอาญา 2 ปี เพราะ “ลงโทษจำเลยไปไม่เป็นประโยชน์ ให้จำเลยปรับปรุงตัวรับใช้ชาติ เป็นประโยชน์มากกว่า”

ทำให้สังคมไทยตั้งข้อสังเกตว่า ศาลทหาร แตกต่างจากศาลพลเรือนอย่างไร จากคำตัดสินที่อาจดูยังไม่ยุติธรรมพอ กับการเสียชีวิตของน้องเมย ที่อาจเข้าข่าวซ้อมทรมาน

ตามฐานข้อมูล สถาบันพระปกเกล้า ศาลทหารไทย เกิดตามพระราชบัญญัติธรรมนูญหทาร พ.ศ. 2498 กำหนดให้ศาลทหาร สังกัดกระทรวงกลาโหม ตัดสินคดีที่อยู่ในขอบเขตอำนาจ คือ

คดีที่บุคคลในกองทัพ หรือทหารกระทำผิด และมีอำนาจสั่งลงโทษบุคคลใด ๆ ด้วย

คดีที่นอกเหนือจากอำนาจศาลทหาร จะต้องดำเนินคดีในศาลพลเรือน

พูดง่าย ๆ ศาลทหาร มีอำนาจดำเนินคดีทหาร ศาลพลเรือน มีอำนาจดำเนินคดีพลเรือน ยกเว้นว่า พลเรือนกระทำผิดร่วมกับทหาร ก็เข้าขอบเขตอำนาจศาลทหารด้วย

แล้วความแตกต่างของศาลทหาร กับศาลพลเรือน ในเชิงกระบวนการตัดสินคดี คืออะไร

หนึ่ง ชื่อเรียกลำดับชั้น

ศาลทหาร มี 3 ลำดับ คือ ชั้นต้น กลาง และสูงสุด เทียบได้กับของศาลพลเรือน คือ ศาลชั้นต้น ศาลอุทธรณ์ และศาลฏีกา

สอง คณะตุลาการ

ศาลพลเรือน จะเป็นข้าราชการตุลาการ ที่ศึกษาจบกฎหมาย

แต่ของศาลทหาร จะเป็นตุลาการพระธรรมนูญ ที่จบกฎหมายแต่เป็นทหาร ร่วมกับนายทหารชั้นสัญญาบัตร ที่ไม่ต้องจบกฎหมายก็ได้

สาม การเข้าถึงทนาย

หากเป็นศาลพลเรือน เรารู้กันดีว่า โจทย์และจำเลย สามารถแต่งตั้งทนายได้ เพื่อช่วยในกระบวนการต่อสู้

แต่เมื่อเป็นศาลทหาร ประชาชนไม่มีสถานะเป็นโจทย์ จึงไม่มีสิทธิแต่งตั้งทนายความ แต่ฝ่ายจำเลยสามารถเข้าถึงทนายได้ เพราะจำเลยเป็นทหาร

และการฟ้องร้องต่อศาลทหารนั้น มีเพียงอัยการทหารเท่าที่ฟ้องร้องได้

ทำไมคดีน้องเมย ถึงพิจารณาในศาลทหาร

นั่นเพราะเกิดเหตุในโรงเรียนเตรียมทหาร ภายใต้เขตควบคุมของกองทัพไทย และจำเลย คือ รุ่นพี่และครูฝึก ต่างเป็นบุคลากรทหารนั่นเอง

เสียงวิจารณ์ถึงกระบวนการยุติธรรมในคดีนี้ คือ ในเมื่อโจทย์เป็นจำเลย แต่ต้องมาขึ้นศาลทหาร จึงทำให้พลเรือนเข้าไม่ถึงทนาย จึงไม่สมดุลในด้านสิทธิในกระบวนการยุติธรรมนั่นเอง

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• กัมพูชา ชาติอุดม "กับระเบิด" มากที่สุดในอาเซียน กับทุ่นสังหาร 6 ล้านลูกที่รอคนเหยียบ
• เปิดขั้นตอนกู้ “กับระเบิด” ของไทย และอุปกรณ์กับเครื่องจักรที่ใช้ในการทำงาน
• เปิดตำแหน่ง "ฐานทัพอเมริกา" ในเอเชียตะวันออก มีที่ไหน ทำหน้าที่อะไรบ้าง
• ยุโรปรวมตัวพัฒนารถถังยุคใหม่ รวมถึง Saab ผู้ผลิต Gripen แต่ไร้เงาอังกฤษและฝรั่งเศส
• น้องการ์ตูนเสียชีวิต หลังสู้ชีวิตบนเตียงนานกว่า 10 ปีจากเหตุรถชน