75 ปี ความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชา “ตัด-ลด” ความสัมพันธ์กันกี่ครั้ง เพราะอะไร

อัพเดต 2 ชั่วโมงที่ผ่านมา • เผยแพร่ 2 ชั่วโมงที่ผ่านมา

(ภาพประกอบจาก https://www.thaigov.go.th)

ไทย-กัมพูชา สถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกันเมื่อวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ. 2493 ซึ่งนับถึงปีนี้แล้วก็จะครบรอบ 75 ปี “ความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชา” ซึ่งตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา นอกจากจะมีการแต่งตั้งทูตระดับต่างๆ ไปประจำการแล้ว ทั้ง 2 ประเทศยังมีการตัดความสัมพันธ์ และลดความสัมพันธ์ หลายครั้งอีกด้วย

ความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชา

ไทยกับกัมพูชามีความสัมพันธ์กันมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ทั้งในฐานะเพื่อนบ้านและประเทศราช จนมาถึงสมัยรัตนโกสินทร์ ในรัชกาลที่ 3 (ครองราชย์ พ.ศ. 2367-2394)ความสัมพันธ์ของสองชาติก็เริ่มตกต่ำลงเรื่อยๆ

ราว พ.ศ. 2398 นักองค์ด้วง กษัตริย์กัมพูชา ขอความช่วยเหลือจากฝรั่งเศสเพื่อให้ถ่วงดุลอำนาจระหว่างไทยและเวียดนาม พ.ศ. 2399 คณะทูตฝรั่งเศสเดินทางเข้าไปพร้อมร่างสนธิสัญญา แต่ยังไม่เรียบร้อย นักองค์ด้วงก็เสด็จสวรรคตเสียก่อน (พ.ศ. 2403) นักองค์ราชาวดี ขึ้นครองราชย์

แม้เมื่อวัยเยาว์นักองค์ราชาวดีทรงเคยประทับที่ไทยในฐานะตัวประกัน แต่เมื่อเป็นกษัตริย์ก็ทรงไม่พอพระทัยการแทรกแซงของฝ่ายไทย ประกอบกับเป็นช่วงเวลาที่ยุคอาณานิคมได้เริ่มขึ้น เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2406 พระองค์ทรงลงนามสนธิสัญญากับฝรั่งเศส โดยฝรั่งเศสเสนอให้มีข้าหลวงทำหน้าที่ให้ความคุ้มครอง เพื่อแลกเปลี่ยนกับสัมปทานการทำไม้สัก และสิทธิในการสำรวจแหล่งแร่

จากนั้นมา ไทยกับกัมพูชาก็ยุติความสัมพันธ์กันเกือบศตวรรษ

ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับกัมพูชาเกิดขึ้นอีกครั้งหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 (พ.ศ. 2482-2488) เมื่อฝรั่งเศสยินยอมให้กัมพูชาส่งผู้แทนเข้าร่วมในสหประชาชาติ ตามข้อตกลงการเจรจาเอกราช 50% (วันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2492)

ต่อมา วันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ. 2493 ไทยเป็นประเทศแรกที่สถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตในขั้น “อัครราชทูต” กับกัมพูชา โดยแต่งตั้ง นายประสิทธิ นรินทรางกูร ณ อยุธยา กงสุลใหญ่ประจําไซ่ง่อน ดำรงตำแหน่งกงสุลใหญ่ประจํากรุงพนมเปญ ซึ่งถือว่าเป็น “คณบดีทูตไทยในกัมพูชา” และยังเป็นประเทศแรกในทวีปเอเชียที่ให้การรับรองกัมพูชาว่าเป็น “รัฐปกครองตนเองภายใต้สหภาพฝรั่งเศส”

ต่อมา วันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2496 รัชกาลที่ 9 มีพระบรมราชโองการแต่งตั้ง พลตํารวจจัตวา จํารัส มัณฑุกานนท์เป็นรัฐทูตวิสามัญและอัครราชทูต ประจําราชสํานักกัมพูชา นับเป็นประเทศแรกที่ยกฐานะความสัมพันธ์ทางการทูตจากระดับอุปทูต หลังจากนั้นอีก 3 ปี จึงยกระดับความสัมพันธ์เป็นชั้นเอกอัครราชทูต

ความสัมพันธ์ที่ขาดวิ่น

หากความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชา ก็ไม่ได้ราบรื่นนัก ทั้งสองประเทศเคย “ตัดความสัมพันธ์” กันมาแล้ว 2 ครั้ง ซึ่งทั้ง 2 ครั้ง กัมพูชาเป็นผู้ประกาศตัดความสัมพันธ์ทางการทูตกับไทย 2 ครั้ง มีสาเหตุมาจากข้อพิพาทเรื่องเขาพระวิหาร

การตัดความสัมพันธ์ครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2501 นายตี กิมซัว เอกอัครราชทูตกัมพูชาประจำประเทศไทย ยื่นต่อ หม่อมเจ้าวงศานุวัตร เทวกุล ปลัดกระทรวงการต่างประเทศ รักษาราชการแทนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ นายกรัฐมนตรี เห็นว่าท่าทีของกัมพูชาไม่เป็นมิตร จึงมีคําสั่งให้ถอนผู้แทนทางการทูตของไทยคือ นายสมจัย อนุมานราชธน เอกอัครราชทูตไทยประจํากัมพูชา และเจ้าหน้าที่ทั้งหมดกลับประเทศ ภายหลังสถาปนาความสัมพันธ์กลับคืนในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2502

หากความสัมพันธ์ของไทยกับกัมพูชากลับมาตึงเครียดอีกครั้ง เมื่อรัฐบาลกัมพูชานำกรณีพิพาทปราสาทเขาพระวิหารสู่ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ (6 ตุลาคม พ.ศ. 2502) จนนำไปสู่การตัดความสัมพันธ์ครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2504 และสถาปนาความสัมพันธ์กลับคืนในปี 2509

นอกจากนี้ ยังมีเหตุการณ์ “ลดระดับความสัมพันธ์ทางการทูต” เหลือเป็นระดับอุปทูต 2 ครั้ง

ครั้งที่ 1 จากเหตุการณ์เผาสถานทูตไทย เมื่อวันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2546 จากกรณีที่มีรายงานข่าวในกัมพูชาว่า นักแสดงชาวไทยกล่าวดูหมิ่นชาวกัมพูชา นายทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี จึงเรียกนายประศาสน์ ประศาสน์วินิจฉัย เอกอัครราชทูตฯ กลับประเทศ จากนั้นความสัมพันธ์กลับสู่ระดับปกติ เมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2546

ครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2552 หลังจากที่กัมพูชาประกาศแต่งตั้ง นายทักษิณ เป็นที่ปรึกษาทางเศรษฐกิจของรัฐบาลกัมพูชา และที่ปรึกษาส่วนตัวของสมเด็จฮุน เซน ต่อมาความสัมพันธ์กลับสู่ระดับปกติ เมื่อวันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2553

ความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชา 75 ปี จึงไม่ใช่เส้นทางที่ราบเรียบ แต่เป็นถนนขรุขระ และยังสะดุดด้วยเหตุเดิมซ้ำๆ

คลิกอ่านเพิ่ม ：

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

อ้างอิง

เดวิด แชนด์เลอร์-เขียน, พรรณงาม เง่าธรรมสาร และคณะ-แปล. ประวัติศาสตร์กัมพูชา, มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2546

ยิ่งยศ บุญจันทร์. ความสัมพันธ์ระหว่างกัมพูชากับไทย ระหว่าง ค.ศ. 1955-1970 : ศึกษาผ่านทรรศนะสมเด็จพระอุปราชยุวราชนโรดมสีหนุ, วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต ภาควิชาประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร 2566.

ผู้เขียน (ไม่ได้ระบุ). “ราชอาณาจักรกัมพูชา” ใน, ข้อมูลพื้นฐานของต่างประเทศ 2565, เว็บไชต์สำนักข่าวกรองแห่งชาติ

ผู้เขียน (ไม่ได้ระบุ). “ข้อมูลประเทศกัมพูชา” ในเว็บไซต์สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงพนมเปญ < https://phnompenh.thaiembassy.org/th >

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 13 สิงหาคม 2568

อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : 75 ปี ความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชา “ตัด-ลด” ความสัมพันธ์กันกี่ครั้ง เพราะอะไร

ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com