6 เมืองโบราณของไทย ที่ปรากฏในจารึกปราสาทพระขรรค์ คือที่ใด?
6 เมืองโบราณของไทย ที่ปรากฏในศิลาจารึกปราสาทพระขรรค์ที่เมืองพระนคร คือที่ใด?
พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 กษัตริย์แห่งราชวงศ์มหิธรปุระ ทรงเป็นผู้นำเขมรในยุคโบราณทำสงครามขับไล่จามปาออกไปจากดินแดน หลังจากนั้นจึงทรงสถาปนาอำนาจแล้วแผ่อิทธิพลออกไปทั่วทุกสารทิศ
พระราชกรณียกิจที่สำคัญ คือ การสถาปนาเมืองพระนครหลวง (นครธม) ให้เป็นเมืองหลวงของอาณาจักร, สถาปนาปราสาทตาพรหมเพื่ออุทิศแด่พระราชมารดา, สถาปนาปราสาทพระขรรค์เพื่ออุทิศแด่พระราชบิดา, สถาปนาอโรคยศาล (ศาลาไร้โรค) และสุคตาลัย (ศาสนสถานประจำอโรคยศาล) จำนวน 102 แห่ง ทั่วพระราชอาณาจักร รวมถึงสถาปนาบ้านมีไฟหรือศาสนสถานบนเส้นทางคมนาคมสำคัญ
ในศิลาจารึกปราสาทพระขรรค์ได้กล่าวถึงการที่พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ทรงสถาปนา “พระชัยพุทธมหานาถ” ไว้ในพื้นที่ต่าง ๆ 23 แห่ง ซึ่งน่าจะเป็นดินแดนที่ราชสำนักเขมรสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 มีอำนาจอิทธิพลหรือมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับดินแดนเหล่านั้น ประกอบด้วย
ศรีชยราชธานี ศรีชยันตนครี ชยสิงหวตี ศรีชยวีรวตี ลโวทยปุระ**
สุวรรณปุระ ศัมพูกปัฏฏนะ ชยราชปุรี ศรีชยสิงหปุรี ศรีชยวัชรปุรี
ศรีชยสตมภปุรี ศรีชยราชคีรี ศรีชยวีรปุรี ศรีชยวัชรวตี ศรีชยกีรติปุรี
ศรีชยเกษมปุรี ศรีวิชยาทิปุรี ศรีชยสิงหคราม มัธยมครามกะ สมเรนทรสงคราม
ศรีชยปุรี วีหาโรตตรกะ ปูราวาส
โดยในจำนวนนี้มี 6 เมือง ที่ปัจจุบันอยู่ในดินแดนประเทศไทย
จากการตีความของนักโบราณคดีอย่าง ยอช เซเดส์ (G. Coedès) ได้อธิบายว่าลโวทยปุระ คือเมืองลพบุรี, สุวรรณปุระ คือ เมืองสุพรรณบุรี, ชยราชปุรี คือ เมืองราชบุรี, ศรีชยสิงหปุรี คือ ปราสาทเมืองสิงห์ จังหวัดกาญจนบุรี และศรีชยวัชรปุรี คือ เมืองเพชรบุรี
ต่อมาภายหลังได้มีการเสนอว่า ศัมพูกปัฏฏนะ คือ แหล่งโบราณคดีสระโกสินารายณ์ อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี
ซึ่ง 6 เมืองโบราณของไทย ที่ปรากฏในศิลาจารึกปราสาทพระขรรค์เหล่านี้ มีการค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีหลายอย่าง ซึ่งสอดคล้องสัมพันธ์กับอิทธิพลของวัฒนธรรมเขมรในยุคนั้น กล่าวคือ
ลโวทยปุระ คือ เมืองลพบุรี พบพระปรางค์สามยอด อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี เป็นศิลปะเขมรแบบบายนสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7
สุวรรณปุระ คือ เมืองสุพรรณบุรี พบโบราณสถาน และโบราณวัตถุศิลปะเขมรแบบบายนที่โบราณสถานเนินทางพระ อำเภอสามชุก จังหวัดสุพรรณบุรี
ชยราชปุรี คือ เมืองราชบุรี พบพระปรางค์ที่วัดมหาธาตุวรวิหาร อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี โดยพระปรางค์องค์ปัจจุบันน่าจะสร้างครอบพระปรางค์องค์เดิม นอกจากนี้ แนวกำแพงของวัดมหาธาตุวรวิหารก็มีรูปแบบศิลปะเขมรแบบบายนสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ด้วย
ศรีชยสิงหปุรี คือ ปราสาทเมืองสิงห์ เป็นปราสาทที่สร้างขึ้นในศิลปะเขมรแบบบายน และยังพบโบราณวัตถุต่าง ๆ เช่น ประติมากรรมหินแกะสลักรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ซึ่งเป็นศิลปะเขมรแบบบายนสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7
ศรีชยวัชรปุรี คือ เมืองเพชรบุรี พบปราสาทกำแพงแลงที่วัดกำแพงแลง จังหวัดเพชรบุรี เป็นศิลปะเขมรแบบบายนสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 เช่นกัน
ศัมพูกปัฏฏนะ คือ แหล่งโบราณคดีสระโกสินารายณ์ เนื่องจากค้นพบโบราณวัตถุในสมัยบายนโดยเฉพาะรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมี
รศ. ดร. รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล อธิบายเพิ่มเติมว่า เมืองอื่นในศิลาจารึกปราสาทพระขรรค์ เช่น ศรีชยราชธานี คือ เมืองยโศธรปุระ และศรีชยันตนครี น่าจะเกี่ยวข้องกับชยันตปุระ ทว่า เมืองบางเมืองยังไม่สามารถตีความได้ว่าอยู่ ณ ที่ใด อาจจะอยู่ในบริเวณทะเลสาบเขมร หรืออยู่บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาก็เป็นไปได้
สำหรับ 6 เมืองโบราณของไทย ที่ปรากฏในศิลาจารึกปราสาทพระขรรค์ จะอยู่บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา ส่วนใหญ่จะเป็นชุมชนขนาดใหญ่ที่มีอายุเก่าแก่มาตั้งแต่ก่อนพุทธศตวรรษที่ 15 และยังคงสถานะความเป็นเมืองขนาดใหญ่มาจนถึงก่อนการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1
ราชสำนักเขมรสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ที่มีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองพระนครหลวง แผ่อำนาจเข้ามายังบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาในลักษณะความสัมพันธ์ทางเครือญาติ ไม่ได้เข้ามาปกครองโดยตรง เมืองเหล่านั้นยังสามารถปกครองตัวเองได้อยู่ เพียงแต่ยอมรับอำนาจของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7
เว้นแต่ “ลโวทยปุระ” ที่ปรากฏหลักฐานชัดเจนว่า พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ทรงส่งพระราชโอรสเข้ามาปกครองเมืองแห่งนี้โดยตรง
อ่านเพิ่มเติม :
- ตามรอย “ราชมรรคา” ของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 มหาราชองค์สุดท้ายแห่งกรุงยโสธรปุระ
- ตลอดชีวิต “พระเจ้าชัยวรมันที่ 7” กษัตริย์เมืองพระนคร เกิดอะไรขึ้นบ้างในประวัติศาสตร์โลก?
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
อ้างอิง :
รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล. “พระเจ้าชัยวรรมันที่ 7 : บารมี ญาติวงศ์ ความทรงจำ ในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา” ใน, ศิลปวัฒนธรรม, ธันวาคม 2567.
ศานติ ภักดีคำ. Tour Story : เรื่องราวระหว่างทัวร์ เมืองโบราณทางภาคกลางและภาคตะวันตกของประเทศไทยในจารึกปราสาทพระขรรค์, จาก https://www.matichonacademy.com/tour-story/เมืองโบราณทางภาคกลางแล
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 22 กรกฎาคม 2568
อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : 6 เมืองโบราณของไทย ที่ปรากฏในจารึกปราสาทพระขรรค์ คือที่ใด?
ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com