SOCIETY: อังกฤษแก้กฎหมาย ลดอายุคนไปเลือกตั้งเป็น 16 ปี หวังระงับการขึ้นมาของฝ่าย 'ขวาจัดชาตินิยม'

ทุกวันนี้โลกมีวิกฤตมากมายรายสัปดาห์ กระทั่งผู้คนมักจะลืมพวกวิกฤตเก่าๆ ก่อนหน้านี้ที่ยังไม่คลี่คลาย และวิกฤตหนึ่งที่ดำเนินมาเป็นทศวรรษคือวิกฤตประชาธิปไตย

ในโลกตะวันตก ภาพรวมสิ่งที่เกิดขึ้นในรอบ 50 ปีที่ผ่านมานับตั้งแต่มีการต่อสู้ให้ลดอายุคนไปเลือกตั้งเป็น 18 ปี แบบสากลในปี 1969 ก็คือ คนรุ่นใหม่ๆ ไปเลือกตั้งน้อยลง อธิบายง่ายๆ คือเวลามีการเลือกตั้งแต่ละครั้ง คนไปเลือกตั้งน้อยลง โดยกลุ่มคนที่ไปเลือกตั้งน้อยนั้นชัดเจนมากว่าคือคนอายุน้อย

โดยปรากฏการณ์นี้ถูกมองว่าในระยะยาวมันผลิดอกออกผลมาเป็นภาวะ ‘การขึ้นมาของฝ่ายขวา’ ทั่วโลกตะวันตกในรอบ 10 ปีที่ผ่านมา ทั้งหมดถูกมองว่าเกิดจากการที่คนอายุน้อยไม่ไปเลือกตั้ง พอให้คนแก่ๆ ตัดสินผลเลือกตั้ง โลกก็ย่อม ‘ขวาขึ้น’ เป็นธรรมดา

อย่างไรก็ดี สิ่งหนึ่งที่เราเห็นเช่นกันก็คือ คน Gen Z มีความกระตือรือร้นทางการเมืองมากกว่าคน Gen Y มหาศาล ตลอดปลายทศวรรษ 2010 นักกิจกรรมหัวก้าวหน้าเด่นๆ คือคน Gen Z ทั้งนั้น และมันเป็นแบบนี้ในหลายประเทศมาก

ทำให้หลายฝ่ายเริ่มคิดว่า ถ้า ‘ลดอายุเลือกตั้ง’ เปิดโอกาสให้คนรุ่นใหม่ๆ มีโอกาสเลือกตั้งได้ ผลการเลือกตั้งมันอาจเปลี่ยนก็ได้ ภาวะที่คนแก่ชี้นำสังคมอาจค่อยๆ หายไป

แน่นอน ในทางปฏิบัตินี่หมายถึงการลดอายุเลือกตั้งลงต่ำกว่า 18 ปี โดยในทางปฏิบัติก็คือลดเป็น 16 ปีนั่นเอง นี่อาจเป็นเรื่องประหลาดมากในยุโรปและเอเชีย แต่จริงๆ ประเทศแถบลาตินอเมริกาทำกันมาสักพักแล้ว (ประเทศที่เด่นๆ ที่คนอายุ 16 ปีไปเลือกตั้งได้คือบราซิลและอาร์เจนตินา โดยบราซิลลดอายุคนใช้สิทธิ์เลือกตั้งมาตั้งแต่ปี 1988 ส่วนอาร์เจนตินาเพิ่งลดมาเมื่อปี 2012)

และแม้ว่าในยุโรปจะมีชาติที่เริ่มปรับลดอายุเลือกตั้งเป็น 16 ปี บ้างแล้วในระดับท้องถิ่น (เช่นบางรัฐในเยอรมนี) มันยังไม่มีชาติยุโรปใดที่ลดอายุเลือกตั้งเหลือ 16 ปี ในการเลือกตั้งระดับชาติ

และรัฐบาลพรรค Labour ของอังกฤษก็เลยเป็นชาติแรกที่ผ่านกฎหมายเลือกตั้งและลดอายุคนมีสิทธิ์ไปเลือกตั้งลงเหลือ 16 ปี ในปลายเดือนกรกฎาคม 2025 ในที่สุด ท่ามกลางผลโพลที่ชี้ให้เห็นว่าถ้ายุบสภาพแล้วจัดเลือกตั้งตอนนี้เลย พรรคฝ่ายขวาจัดที่ตั้งมาใหม่อย่าง Reform UK อาจเป็นพรรคที่ชนะเลือกตั้ง

ที่จริงแล้วพรรค Labour เสนอนโยบายนี้มาตั้งแต่ชนะเลือกตั้งแล้ว และพรรคก็แค่ผ่านกฎหมายนี้ตามสัญญาเท่านั้นเอง

ความน่าสนใจก็คือ อังกฤษอาจเปิดศักราชใหม่ที่จะทำให้ชาติต่างๆ ทยอยกันลดอายุคนมีสิทธิ์ไปเลือกตั้งได้เหลือ 16 ปี

แน่นอนอีกว่าเสียงวิจารณ์นอกจากเรื่องการหวังผลทางการเมืองแล้ว ก็คือความย้อนแย้ง เพราะในหลายประเทศอายุ 16 ปี ไม่ใช่อายุที่สามารถจะยินยอมในการมีเพศสัมพันธ์ได้ด้วยซ้ำ หรืออย่างน้อยๆ อายุ 16 นี้ไม่ใช่อายุที่ซื้อเหล้าได้แน่ๆ แต่กลับมีสิทธิ์ในการกำหนดอนาคตประเทศ หรือพูดอีกแบบอายุ 16 ปีในประเทศส่วนใหญ่ยังถือว่าไม่ ‘บรรลุนิติภาวะ’ แต่กลับมีความพยายามให้เป็นอายุที่เริ่มไปลงทะเบียนให้พวกเขามีสิทธิ์เลือกตั้งได้แล้ว (ในระบบตะวันตก เลือกตั้งเป็น ‘สิทธิ’ ไม่ใช่ ‘หน้าที่’ ดังนั้นต้องไปลงทะเบียนก่อน ถึงเลือกได้)

แต่เหนือกว่านั้น เอาจริงๆ การลดอายุคนมีสิทธิ์เลือกตั้งลงก็ไม่ได้การันตีว่าผลเลือกตั้งจะเปลี่ยน เพราะจริงๆ แล้วพรรคขวาจัดรุ่นใหม่ได้วางกลุ่มเป้าหมายเป็นคนรุ่นใหม่เลย และใช้สื่อใหม่ๆ อย่าง TikTok ในการสื่อสารกันเก่งด้วย โดยผลเลือกตั้งในเยอรมนีช่วงต้นปี 2025 ก็ยืนยันเรื่องนี้ และทำให้เห็นแพตเทิร์นแบบ ‘ผู้หญิงเลือกฝ่ายซ้าย ผู้ชายเลือกฝ่ายขวา’ จริงๆ ในหมู่คนรุ่นใหม่ ซึ่งก็เป็นแพตเทิร์นเดียวกับที่เกิดในสังคมอเมริกันที่สะท้อนออกมาในการเลือกตั้งเมื่อปลายปี 2024