รวมสถาปัตย์ "อาร์ต เดกอ" รูปทรงเรขาคณิตแบบยุโรป ซึ่งจอมพล ป. สร้างที่ลพบุรี
สถาปัตย์ อาร์ต เดกอ ในลพบุรี ที่จอมพล ป. สร้างช่วงปี พ.ศ. 2478-81
สถาปัตย์ อาร์ต เดกอ (Art Deco) เป็นสไตล์การตกแต่งที่นิยมในยุโรปช่วง ค.ศ. 1920-30/พ.ศ. 2463-73 โดยได้แนวคิดมาจากศิลปะแบบคิวบิสม์ (Cubism) คืออาศัยพื้นฐานการตกแต่งและการก่อสร้างตามรูปทรงแบบเรขาคณิต ศิลปกรรมแนวนี้ได้นำไปประยุกต์กับงานอื่นๆ เช่น เฟอร์นิเจอร์, ลวดลายถักทอ, กราฟิกอาร์ต ฯลฯ
หากสถาปัตย์ อาร์ต เดกอ ได้รับความนิยมอยู่ได้ไม่นานก็เสื่อมลงไป ก่อนจะกลับมาฟื้นขึ้นอีกครั้งประมาณ ค.ศ. 1960/พ.ศ. 2503 ซึ่งอาจเป็นเพราะว่า สถาปัตยกรรมแนวนี้ให้ความรู้สึกหนักแน่น มั่นคงถาวร และความรู้สึกอบอุ่นปลอดภัย
ในประเทศไทย อาคารที่สร้างด้วยสถาปัตยกรรมแบบ อาร์ต เดกอ ที่เห็นและรู้จักในกรุงเทพฯ ได้แก่ สนามกีฬาแห่งชาติ (สนามศุภชลาศัย) อาคารกรมไปรษณียโทรเลข และอาคารริมถนนราชดำเนินกลาง สถาปนิกไทยที่มีชื่อเสียงในยุคนั้นคือ นายจิตรเสน (หมิว) อภัยวงศ์
นอกจากสถาปัตย์ อาร์ต เดกอ ทั้ง 3 แห่งในกรุงเทพฯ แล้ว ยังมีที่จังหวัดลพบุรีอีก 13 แห่ง ซึ่ง ส.สีมา ได้รวมรวมข้อมูลจากหนังสือ ภาพเก่าเล่าเรื่องอดีตลพบุรี (ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม สถาบันราชภัฏเทพสตรี 2540) ไว้ในดังนี้
1. ประตูใหญ่ค่ายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช อยู่ตรงหน้าศาลพระกาฬ ในหลวงรัชกาลที่ 8 เสด็จฯ ไปทรงเป็นประธานเปิด เมื่อ พ.ศ. 2481
2. อาคารโรงแรมทหารบก ห่างจากประตูค่ายสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเข้ามาทางเมืองใหม่ ประมาณ 300 เมตร เป็นโรงแรมหรูหรา สูง 3 ชั้น เดิมเรียกว่า โรงแรมทหารบก (ปัจจุบันคือ โรงแรมวิบูลศรี)
3. อาคารโรงเรียนประจำจังหวัดพิบูลวิทยาลัย เป็นอาคาร 2 ชั้น มี 2 อาคารด้วยกัน
4. อาคาร 1 ในมหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี
5. ตึกเอราวัณ (ตึกเอราวัน) ครั้งหนึ่งเคยเป็นเรือนพักรับรอง จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นอาคาร 2 ชั้น
6. ประตูเล็กค่ายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช รื้อไปแล้วและสร้างใหม่เป็นประตูศูนย์สงครามพิเศษ
7. อาคารโรงเรียนอนุบาลลพบุรี เป็นอาคารชั้นเดียว หลังเดียว
8. อาคารโรงภาพยนตร์ทหารบก เคยระบุว่าอาจใช้ประโยชน์เป็นที่ประชุมสภาผู้แทนราษฎรได้กรณีเกิดความคับขันทางการเมือง
9. อาคารสงเคราะห์ 2 ชั้น รอบวงเวียนศรีสุริโยทัย (แต่ไม่รอบ) เริ่มต้นจากที่ทำการไปรษณีย์ ตรงไปยังสระแก้ว 4 อาคาร และอีกจำนวนหนึ่งด้านตะวันออกของสระแก้ว
10. ศาลากลางจังหวัด อาคารเดิมรื้อแล้วสร้างขึ้นใหม่ เป็นอาคารทรงไทยประยุกต์
11. อาคารที่ว่าการอำเภอเมือง ขนาด 2 ชั้น อยู่ด้านใต้ของวงเวียนเมืองใหม่ ปัจจุบันได้ใช้เพื่อการอื่น
12. ประตูค่ายทหาร ร. พัน 6 ด้านทิศใต้ เป็นประตูเดิมๆ คลาสสิกมาก
13. โรงพยาบาลอานันทมหิดล เป็นอาคาร 2 ชั้น
อาคารทั้งหมดสร้างราว พ.ศ. 2478-81 ในสมัยที่จอมพล ป. พิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรีครั้งแรก (พ.ศ. 2481) ซึ่งตั้งใจจะทำให้ลพบุรีเป็นเมืองทหารและเป็นเมืองที่ทันสมัยแบบฝรั่ง ทางหนึ่งก็คือ การสร้างอาคารและสิ่งก่อสร้างแบบ อาร์ต เดกอ นั่นเอง เมื่อ พ.ศ. 2553 ที่ ส.สีมา รวบรวมข้อมูลนั้น อาคาร/สิ่งก่อสร้างทั้ง 13 แห่ง มีเพียง 2 แห่งถูกรื้อทิ้ง คือ ประตูเล็กค่ายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช และศาลากลางจังหวัด
อ่านเพิ่มเติม :
- ชำแหละอำนาจนำ ผ่านสัญลักษณ์ “ไก่” ของจอมพล ป. พิบูลสงคราม
- นโยบายจอมพล ป. ให้ผู้หญิงเป็นทหาร พร้อมตั้งค่ายทหารหญิง กรมทหารหญิง
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
อ้างอิง :
ส.สีมา. “สถาปัตย์ก อาร์ต เดกอ (ที่ลพบุรี) กับ จอมพล ป. พิบูลสงคราม” ใน, ศิลปวัฒนธรรม กุมภาพันธ์ 2553
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 15 พฤษภาคม 2563
อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : รวมสถาปัตย์ “อาร์ต เดกอ” รูปทรงเรขาคณิตแบบยุโรป ซึ่งจอมพล ป. สร้างที่ลพบุรี
ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com