สกสว. ยกเป็นวาระแห่งชาติ คนไทย หายใจด้วยอากาศบริสุทธิ์ภายในปีนี้
25 ส.ค. 2568 นางสมปอง คล้ายหนองสรวง ผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) เปิดเผยว่า สกสว. มีแผนในการเสริมสร้างบทบาทจากผู้บริหารกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) มาสู่การลงมือกำกับดูแลงานวิจัย พร้อมกับสำรวจเพื่อประเมินผลในพื้นที่ทั่วประเทศที่สามารถนำไปสู่การปฏิบัติจริง ภายใต้การบริหารงบประมาณการสนับสนุนงานวิจัย โดยการบูรณาการระบบวิจัยของชาติ ลดความซ้ำซ้อนระหว่างหน่วยงาน และต่อยอดงานวิจัยอย่างเป็นลำดับขั้น เพื่อให้ทุกภาคส่วนสามารถแก้ปัญหา และเพิ่มศักยภาพได้ตรงจุด เป็นไปในทิศทางเดียวกัน
“สกสว. จำเป็นต้องดำเนินงานในเชิงรุก ไม่รอให้โครงการเดินเข้ามาหา แต่จะลงพื้นที่ไปสำรวจปัญหาและความต้องการด้วยตัวเอง เพื่อให้ทุกบาทที่ลงทุนวัดผลได้ เกิดการยอมรับงานวิจัยที่สามารถนำไปใช้แก้ปัญหาและพัฒนาประเทศได้อย่างแท้จริง เพื่อให้ไทยมีศักยภาพเพียงพอในการทำงานวิจัย และมีการบูรณาการนำไปสู่การปฏิบัติ มากกว่าทำงานวิจัยแบบซ้ำซ้อน โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน ที่ควรเน้นต่อยอดสร้างมูลค่าเพิ่มในผลผลิตทางการเกษตรมากขึ้น และการแก้ปัญหาผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมที่เป็นวิกฤติของประเทศ” นางสมปองกล่าว
นางสมปอง ยังยกตัวอย่างการแก้ปัญหาฝุ่น PM 2.5 ซึ่งถูกยกระดับให้เป็นวาระแห่งชาติ เป็นหนึ่งในงานวิจัยที่ประสบผลสำเร็จ ในการนำเทคโนโลยีนวัตกรรม มาเพื่อบริหารจัดการค่าฝุ่นในพื้นที่ โดยตั้งเป้าให้คนไทยทุกคนได้สิทธิในการหายใจด้วย อากาศสะอาดภายในสิ้นปีนี้ เพราะปัญหาฝุ่นพิษ PM 2.5 ในภาคเหนือคือโจทย์สำคัญที่ สกสว. ใช้เป็นกรณีเร่งด่วน ที่ได้ทำงานเชิงรุก เป็นอีกหนึ่งโครงการของภาคเหนือที่สนับสนุนครอบคลุมตั้งแต่ การพัฒนาเครื่องมือวัดฝุ่นความแม่นยำสูง ซอฟต์แวร์ตรวจจับจุดความร้อน (Hotspot) การใช้ข้อมูลจากดาวเทียม GEO เพื่อตรวจสอบและเฝ้าระวัง การวางแผนดับไฟป่าอย่างเป็นระบบ ข้อมูลทั้งหมดถูกรวมเป็น แผนยุทธศาสตร์จังหวัดเชียงใหม่ 5 ปี ด้านการบริหารจัดการการเผา ซึ่งถือเป็นต้นแบบที่สามารถขยายไปยังจังหวัดอื่นได้ และมีการดำเนินการใช้จริงในพื้นที่แล้ว ดังนั้น ปัญหา PM 2.5 ไม่ใช่ปัญหาของคนเหนือเท่านั้น แต่เป็นวาระของประเทศ เราทุ่มทรัพยากรและความรู้เพื่อให้ทุกคนมีสิทธิ์หายใจอากาศสะอาด
ด้าน นายวิษณุ มีอยู่ รองผู้อำนวยการ สกสว. กล่าวว่า สกสว. ไม่ใช่หน่วยงานให้ทุนโดยตรง แต่เป็น ผู้บูรณาการระบบ (System Integrator) ทำงานเหมือนสำนักงบประมาณบวกสภาพัฒน์ฯโดยได้จัดทำตัวชี้วัดว่า เงิน 1 บาท ในระบบวิจัย สร้างผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ 3.9–4 บาท และทำให้ 150,000 ครัวเรือนพ้นจากความยากจน แม้ว่ายังมีหลายโครงการ ที่สามารถสร้างผลลัพธ์ที่ดีได้ แต่ยังไม่สามารถวัดเป็นมูลค่าได้ แต่มีส่วนสำคัญต่อการยกระดับคุณภาพชีวิตและชื่อเสียงของประเทศในเวทีโลกได้
ตัวอย่างที่เป็นรูปธรรมหลายกรณี เช่น การพัฒนามิเตอร์ไฟฟ้าดิจิทัลที่ผลิตในประเทศ ซึ่ง สกสว. ช่วยผลักดันจนได้รับการรับรองมาตรฐาน มอก. หรือกรณีผลิตภัณฑ์เซรามิกของไทยที่มีคุณภาพสูง แต่ยังขาดการสร้างเรื่องราว (Storytelling) และการสื่อสารเพื่อเพิ่มมูลค่าเหมือนกับสินค้าจากต่างประเทศ
“ความสำเร็จของผลิตภัณฑ์ในต่างประเทศ เช่น กรณีคนญี่ปุ่นได้นำเรื่องราวเข้าไป ถ้วยชาเขียวใบหนึ่งขายได้ 5,000 บาท ขณะที่เซรามิกไทยคุณภาพดีกว่า แต่ยังขาดการสื่อสารที่สร้างมูลค่าเพิ่ม ซึ่งเป็น สิ่งสกสว.ต้องเข้าไปช่วย หรือมีหลายหน่วยงานวิจัยเรื่องสมุนไพร ต่างคนต่างทำ ควรจะมีการรวมพลังกันที่จะปั้น เพื่อชูสมุนไพรไทยให้เป็น Product Champion ของประเทศ เช่น ยาดม ขวดพลาสติก ราคา 30 บาท ต้องระดมสมองรวมพลัง นำนวตกรรมมาต่อยอด ปรับปรุงแพคเกจจิ้ง สามารถสร้างมูลค่าเพิ่มได้อย่างมหาศาล” นายวิษณุกล่าว
ทั้งนี้ สกสว. ได้จัดกิจกรรม “RU CONNEXT: สานพลัง วิจัยไทย ใช้งานจริง” ขึ้นมา นับเป็นครั้งแรกในการเดินหน้า มองหางานวิจัยที่มีศักยภาพ เริ่มจากในภาคเหนือ เมื่อวันที่ 7–8 สิงหาคม 2568 ที่ผ่านมา โดยดึงเครือข่ายมหาวิทยาลัยกว่า 30 แห่ง ร่วมนำผลงานเด่น เช่น โรงงานต้นแบบสารสกัดสมุนไพร ศูนย์นวัตกรรมสมุนไพร ระบบตรวจวัด PM แบบเรียลไทม์ และนวัตกรรมจัดการน้ำเสียเป็นศูนย์ มาช่วยยกระดับเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิตท้องถิ่น ซึ่งเป็นการนำไปต่อยอดในเชิงพาณิชย์และสร้างเป็นนวัตกรรมที่สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจได้จริงในภูมิภาคต่างๆของไทย