พบไวรัสใหม่กว่า 20 สายพันธุ์ในค้างคาวจีน เสี่ยงแพร่เชื้อร้ายสู่คน
นักวิจัยชี้ มีสายพันธุ์ใกล้เคียง Nipah–Hendra ที่เคยก่อโรคอันตรายในมนุษย์
งานวิจัยล่าสุดจากประเทศจีนได้ค้นพบไวรัสชนิดใหม่กว่า 20 สายพันธุ์ในค้างคาวที่อาศัยอยู่ในมณฑลยูนนาน ซึ่งตั้งอยู่ทางตอนใต้ของประเทศ รายงานชี้ว่าไวรัสหลายตัวในกลุ่มนี้มีความใกล้เคียงกับไวรัสตระกูล Henipavirus ได้แก่ ไวรัส Nipah และ Hendra ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีว่าเคยก่อการระบาดรุนแรงในมนุษย์และสัตว์มาก่อนหน้านี้
คณะนักวิจัยเก็บตัวอย่างจากค้างคาวหลากหลายสายพันธุ์กว่า 142 ตัว โดยวิธีการเก็บข้อมูลในครั้งนี้เน้นการวิเคราะห์สารพันธุกรรมจากเนื้อเยื่อภายใน ได้แก่ ไตและอวัยวะภายในแทนที่จะตรวจจากอุจจาระหรือสารคัดหลั่งแบบเดิม ทำให้สามารถแยกและระบุไวรัสได้อย่างละเอียดลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น ผลการวิเคราะห์พบว่าไวรัสหลายสายพันธุ์ที่เพิ่งค้นพบนี้จัดอยู่ในกลุ่มที่เรียกว่า "zoonotic viruses" หรือไวรัสที่สามารถติดต่อจากสัตว์สู่คนได้ ซึ่งรวมถึงสายพันธุ์ใหม่ที่มีลักษณะทางพันธุกรรมใกล้เคียงกับ Nipah และ Hendra
อะไรคือไวรัส Nipah และ Hendra?
ไวรัสทั้งสองสายพันธุ์เป็นสมาชิกของตระกูล Henipavirus ซึ่งถูกจัดให้เป็น "ไวรัสอุบัติใหม่ที่มีความรุนแรงสูง" โดยองค์การอนามัยโลก (WHO)
Nipah virus (NiV) ถูกค้นพบครั้งแรกในมาเลเซียในปี 1998 และเคยเกิดการระบาดในบังกลาเทศและอินเดีย โดยมีอัตราการเสียชีวิตสูงถึง 40–75%
Hendra virus (HeV) ถูกค้นพบในออสเตรเลีย มีความสามารถในการติดจากค้างคาวสู่ม้า และจากม้าสู่คน อัตราการเสียชีวิตอยู่ที่ประมาณ 60%
ทั้งสองไวรัสนี้ยังไม่มีวัคซีนหรือยารักษาที่ได้ผลชัดเจนในมนุษย์ และไวรัส Nipah เองก็มีคุณสมบัติในการ แพร่เชื้อจากคนสู่คนผ่านสารคัดหลั่ง ซึ่งยิ่งเพิ่มความเสี่ยงในการแพร่ระบาดอย่างรวดเร็ว
ทำไมค้างคาวจึงเป็นพาหะสำคัญ?
ค้างคาวเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีภูมิคุ้มกันเฉพาะตัว สามารถอาศัยอยู่ร่วมกับไวรัสหลายชนิดได้โดยไม่แสดงอาการป่วย และเนื่องจากวิถีชีวิตของค้างคาวมักเกี่ยวข้องกับผลไม้ น้ำ และแหล่งอาหารของมนุษย์ การที่พวกมัน ถ่ายปัสสาวะหรือทิ้งเศษอาหารในแหล่งเดียวกับคน อาจทำให้ไวรัสปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อมและแพร่สู่มนุษย์หรือสัตว์เลี้ยงได้
สัญญาณเตือนด้านสาธารณสุข
การค้นพบไวรัสเหล่านี้ไม่ใช่สัญญาณของการระบาดทันที แต่เป็น สัญญาณเตือนด้านสุขภาพสาธารณะ ว่าความเชื่อมโยงระหว่างคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อมไม่สามารถละเลยได้อีกต่อไป
ผู้เชี่ยวชาญเสนอให้ใช้แนวทาง “One Health” ซึ่งเป็นการรวมศาสตร์ด้านการแพทย์ สัตวแพทย์ และสิ่งแวดล้อมเข้าไว้ด้วยกัน เพื่อป้องกันโรคอุบัติใหม่ตั้งแต่ต้นทาง
ในโลกที่มีการตัดไม้ทำลายป่า ขยายเมือง และค้าสัตว์ป่าอย่างต่อเนื่อง การพบไวรัสใหม่จากสัตว์ป่าจึงไม่ใช่เรื่องน่าประหลาดใจ แต่สิ่งสำคัญคือเราจะมีระบบเฝ้าระวังที่แม่นยำ รวดเร็ว และสามารถตอบสนองได้อย่างทันท่วงทีหรือไม่
ข่าวที่เกี่ยวข้อง