บัตรทอง 30 บาท ผู้ให้บริการ ขอรื้อบริหารงบฯ ผู้รับบริการ ขอมาตรฐานเดียว

เมื่อวันที่ 30 มิ.ย.2568 ที่โรงแรมเซ็นทารา ไลฟ์ มีการประชุมรับฟังความคิดเห็นโดยทั่วไปจากผู้ให้บริหารและผู้รับบริการประจำปี 2568 มีเวทีอภิปราย “มองอนาคตสิทธิบัตรทองของคนไทย : ข้อเสนอเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน” จัดโดยสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ(สปสช.)

นพ.อนุกูล ไทยถานันดร์ ผอ.รพ.ราชบุรี และอดีตประธานชมรมโรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไป(รพศ./รพท.) กล่าวว่า การเมืองไม่ควรเข้ามายุ่งมากนัก เพราะการเมืองสมัยนี้คิดเฉพาะหน้าเกินไป การเมืองยังไม่พร้อมขยับเขยื้อนระบบหลักๆที่ยั่งยืน ซึ่งพวกเราทำกันเองได้ แต่ต้องมั่นคงและไปด้วยกัน จึงอยากเห็นภาพผู้รับ ผู้ให้บริการจับมือ คุยกันดีๆและไปด้วยกัน อย่าเผชิญหน้ากันเป็นเรื่องที่สำคัญมาก

นอกจากนี้ ต้องบริหารให้หน่วยบริการยืนอยู่ได้ โดยประชาชนต้องไม่ล้มละลายจากการรักษาขณะเดียวกันหน่วยบริการต้องไม่ล้มละลายจากการรักษาเช่นกันโดยสำคัญที่สุด ต้องบริหารจัดการกองทุนให้ดีและให้เหมาสม ซึ่งสิทธิประโยชน์นั้นจะมีสิทธิประโยชน์ที่สำคัญมากๆและสิทธิประโยชน์ที่สำคัญน้อยกว่า จึงอยู่ที่สปสช.ให้ความสำคัญกับสิทธิประโยชน์อะไรมากกว่า

รพ.สังกัดกระทรวงสาธารณสุข(สธ.) ราว 900 แห่ง หากรวมโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล(รพ.สต.)ด้วยเป็นหมื่นแห่ง ดูแลประชาชนทั้งประเทศจึงต้องไม่ล้ม ต้องยืนให้ได้ ซึ่งไม่ได้คิดหวังได้รายได้จากบัตรทองเพื่อกำไร แต่เพื่อให้รพ.อยู่ได้ ดูแลชีวิตประชาชนได้

ต้องทบทวนการบริหารจัดการเงิน

เมื่อดูวิธีการจัดสรรเงินของ สปสช.ที่มีหลายวิธี ซึ่งการบริหารจัดการน่าจะมีปัญหา คือ 1.งบเหมาจ่ายรายหัว ที่มีแยกย่อยอีกหลายหมวด 2.จ่ายตามผลงานและราคาที่ตกลงไว้ แต่เป็นปลายปิด ถ้าปลายปีงบประมาณแล้วเงินไม่พอก็จะปรับลดลง และ3.จัดสรรตามผลงานบริการ ตามราคา และไม่ปลายปิด

งบประมาณหลักประกันสุขภาพแห่งชาติขาลงปีนี้ผ่านครม.แล้ว ในกลุ่มของงบฯเหมาจ่ายรายหัวเพิ่มขึ้น 9 % แต่เมื่อดูหมวดย่อย ส่วนของผู้ป่วยนอกเพิ่มขึ้น 4% } ผู้ป่วยในเพิ่ม 3.5 % เป็นส่วนที่เพิ่มขึ้นน้อยที่สุด เป็นการถูกกระทำซ้ำซ้อน ซ้ำซาก เพราะไม่ได้จ่ายตามที่รักษาหรือให้ยา แต่จ่ายตามน้ำหนักดีอาร์จี รักษาเท่าไหร่ก็จะจ่ายเท่านี้ จ่ายน้อยกว่าต้นทุนและเป็นปลายปิดด้วย

ส่วนกองทุนเฉพาะโรคเพิ่มขึ้น 32 % แยกเป็น กองทุนเอดส์เพิ่มขึ้น 7.6 % กองทุนไตวายเพิ่มขึ้น 20 % และกองทุนนวัตกรรมเพิ่มขึ้น 72 % ขณะที่กลุ่มของงบฯนอกเหมาจ่ายรายหัว เพิ่มขึ้น 22 % ถือเป็นเรื่องที่แปลกในการบริหารจัดการเงินที่มีอยู่ไม่มาก เรื่องนี้คงต้องมีการทบทวน และกองทุนต้องร่วมรับความเสี่ยงด้วย ไม่ใช่กองทุนบริหารจัดการได้ดีทุกปี แล้วรับรางวัลกองทุนหมุนเวียนดีเด่นทุกปี ในขณะที่หน่วยบริการ ทำงานหนัก รับความเสี่ยงไป

นพ.อนุกูล กล่าวอีกว่า การบริหารจัดการน่าจะมีปัญหา ถือเป็นการบริหารจัดการที่แปลก ถ้ามองเป็นโรคเจ็บไข้ได้ป่วยต้องนอนรพ. ต้องผ่าตัด จนต้องเข้าไอซียู ถือเป็นเรื่องที่สำคัญ ไม่ควรจะจัดสรรแบบปลายปิด แต่ควรเป็นราคาที่เหมาะสม เพราะถ้าปลายปิดเท่ากับว่าห้ามเข้าไอซียูเพราะงบฯหมดแล้ว ซึ่งเป็นไปไม่ได้ แต่สิทธิประโยชน์อื่น เช่น ส่งยาที่บ้าน ไปรับยาร้านยาด้วยอาการเล็กน้อย เป็นสิ่งที่จำเป็นน้อยกว่า ควรปลายปิด เพราะฉะนั้น วิธีการคิด หลักใหญ่ๆเพี้ยนอยู่ จึงควรมาหารือว่าจะไปต่ออย่างยั่งยืนอย่างไร

“ทุกคนเห็นตรงกันว่าระบบบัตรทอง หลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าต้องไปต่อ แต่จะทำอย่างไรให้ยั่งยืนเป็นความยาก ถ้าถูลู่ถูกังไปอาจจะไม่ยั่งยืน ไม่อยากเห็นต้นไม้ใหญ่ในป่าที่เปลือกภายนอกดูดี แต่ข้างในกลวง เพราะจะไม่ยั่งยืน”นพ.อนุกูลกล่าว

สิทธิประโยชน์ต้องไม่เกินตัวประเทศ

ด้า นผศ.นพ.สนั่น วิสุทธิศักดิ์ชัย รองผอ.รพ.ศิริราช ผู้แทนเครือข่ายโรงพยาบาลกลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทยหรือUHosNet กล่าวถึงข้อเสนอว่า 1.สิทธิประโยชน์ที่ให้ต้องเหมาะสมกับบริบทและสภาพเศรษฐกิจของประเทศไทย การให้เกินตัวไม่ยั่งยืน ไม่สมดุล ไม่เหมาะสม ต้องประมาณตัวเอง 2.จัดสรรงบประมาณให้สอดคล้องกับสิทธิประโยชนี่กำหนดทั้งชนิดและปริมาณ 3.กรณีประมาณการผิดพลาด สปสช.หรือบอร์ดสปสช.ต้องรับผิดชอบเยียวยาผู้เกี่ยวข้องด้วย ไม่ใช่ให้หน่วยบริการรับกรรมรับผิดชอบฝ่ายเดียว ต้องรับผิดชอบร่วมกัน 4.นโยบายต้องกำหนดร่วมโดยผู้เกี่ยวข้องทั้ง 3 ฝ่าย

5.การชดเชยค่ารักษาพยาบาล ต้องตกลงร่วมไม่ใช่ประกาศฝ่ายเดียว และต้องผ่านตัวแทนที่แท้จริงของแต่ละฝ่ายด้วย 6.รับผิดชอบทางการเงินร่วมกัน โดยผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย ทั้งโดยตรงหรือโดยอ้อม กรณีไม่ให้เก็บเงินผู้ป่วย แต่ขอให้บอกด้วยว่าหน่วยบริการต้องเก็บเงินจากใคร ไม่ใช่รักษาแล้วไม่ได้ค่ารักษาแล้วรพ.จะอยู่ได้อย่างไร
7.กรณีมีการรวมศูนย์ความเสี่ยงทางการเงิน ต้องมีกลไกรับความเสี่ยงร่วมกันจากทุกฝ่าย 8.สิทธิประโยชน์ที่ควรจะให้ความใส่ใจ คือสิทธิประโยชน์ที่สามารถลดค่าใช้จ่ายในอนาคตลงได้ ไม่ใช่สิทธิประโยชน์เพิ่มรายจ่ายมากขึ้นเรื่อยๆ และ9.ความเท่าเทียม ต้องทั้งส่วนที่ได้รับและส่วนที่ต้องให้ด้วย

“ระบบที่ยั่งยืน คือ ทุกฝ่ายต้องยังอยากอยู่ในระบบ ถ้าไม่อยากอยู่แปลว่าจะแย่แล้ว ซึ่งเหตุผลที่ทำให้อยากอยู่ในระบบต่อเพราะมีความแฟร์ สมดุล”ผศ.นพ.สนั่นกล่าว

ศึกษาผลกระทบ ก่อนออกสิทธิใหม่

นพ.ปวิตร วณิชชานนท์ ผอ.รพ.ละงู จ.สตูล กล่าวว่า กลไกทางนโยบาย ถ้ารัฐมนตรี หรือรัฐบาล เสนอนโยบายแล้วต้องมีการตอบรับในรูปแบบบอร์ดสปสช. ต้องมีการขอข้อมูลเพิ่มติม โดยเฉพาะผลกระทบ ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้น ซึ่งปัจจุบันการเมืองสั่งทำให้ไม่ศึกษารอบคอบ กลายเป็นภาระประเทศไทยและหน่วยบริการ จึงต้องมีข้อมูลชัดเจนให้ผู้มีอำนาจ ตัดสินใจได้ รวมถึง การออกสิทธิประโยชน์ใหม่ๆต้องศึกษาผลกระทบด้วย

สิทธิประโยชน์มาตรฐานเดียวทุกกองทุน

ขณะที่ สุภาพร ถิ่นวัฒนากูล รองเลขาธิการสำนักงานสภาองค์กรของผู้บริโภค กล่าวว่า เสนอให้ใช้เงื่อนไข กลไกมาตรา 5 พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2545 ที่มีการกำหนดไว้ให้บุคคลทุกคนต้องได้รับสิทธิและได้รับบริการตามมาตรฐานตามที่คณะกรรมการกำหนด เท่ากับบอร์ดสปสช. สามารถกำหนดสิทธิประโยชน์ บริการต่างๆที่จะเกิดขึ้นกับคนไทยทั้งประเทศได้ รวมถึงกองทุนประกันสุขภาพภาครัฐอื่นด้วย ไม่เฉพาะบัตรทอง

“งบประมาณเป็นเรื่องสำคัญ ถ้าวันนี้เอางบประมาณไปทำเรื่องอื่นได้มากมาย ก็ต้องทำให้งบดูแลคุณภาพชีวิตประชาชนทั้ง 3 ระบบหลักประกันสุขภาพรัฐจะใกล้เคียง ซึ่งปัจจุบันสิทธิประโยชน์แตกต่างกันเพราะค่ารักษาแตกต่างกัน แต่ถ้าทำให้ 3 ระบบมีมาตรฐานเดียวกัน เชื่อว่าเรื่องงบประมาณจะเป็นเรื่องที่มาสนับสนุนทั้ง 3 ระบบเกิดคุณภาพที่เหมือนกัน”สุภาพรกล่าว

ต้องไม่มีการเรียกเก็บเงินทุกกรณี

นายธนพล ดอกแก้ว นายกสมาคมเพื่อนโรคไต กล่าวว่า ข้อเสนอการจะพัฒนา บัตรทอง 30 บาท เพื่อให้ประชาชนหรือผู้ป่วยสามารถเข้าถึงบริการ ได้แก่

1.สปสช.ช่วยทำให้เข้าถึงบริการในการรักษาพยาบาลเรื่องยานวัตกรรมใหม่ๆในทุกมิติ และเร็วขึ้น เพราะปัจจุบันบางกลุ่มที่เข้าถึงการบริการได้ไม่ครบถ้วน เช่น โรคหายาก ทั้งการคัดกรอง วินิจฉัย การรักษา ยา ระบบส่งต่อ หน่วยบริการรองรับ แพทย์เฉพาะทาง หรือนวัตกรรมยารักษา ปัจจุบันยาบางตัวมีในประเทศ แต่ไม่อยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ ทำให้ไม่สามารถเข้าถึงยาได้
2.ระบบส่งต่อ ต้องลดขั้นตอนไม่ให้ซับซ้อน ไม่ทำให้ผู้ป่วยเสียค่าใช้จ่าย เสียเวลาในการเดินทาง

3.ช่องทางการสื่อสารระหว่างสปสช.กับรพ.เป็นระบบออนไลน์ ที่ใช้ได้จริงและแก้ปัญหาให้คนไข้ได้จริง

4.การให้สิทธิประโยน์ใหม่ๆ สปสช.ต้องมีการติดตามในสิทธิประโยชน์ว่าใช้ได้จริง หรือเข้าถึงบริการจริงหรือไม่

และ5.ต้องไม่มีการเรียกเก็บเงินส่วนต่างการรักษาทุกกรณีจากผู้ป่วย คนไข้ ญาติ ยกเว้นยานอกบัญชียาหลักแห่งชาติ แต่ถ้าแพทย์สั่งแล้วช่วยให้คนไข้มีชีวิตรอด ต้องดูรายละเอียดว่าสปสช.สามารถสนับสนุนได้หรือไม่

ไม่ต้องกลัวเงินไม่พอ

นายสมศักดิ์ เทพสุทิน รมว.สาธารณสุข ในฐานะประธานบอร์ดสปสช. กล่าวว่า ผู้ป่วยนอกมาใช้บริการ 220 ล้านครั้ง ในจำนวนนี้เป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรังหรือโรค NCDs ราว 176 ล้านครั้ง ถ้าหยุดสาเหตุของโรคนี้ได้ ไม่ต้องกลัวเงินไม่พอ โดยใช้แนวทางให้อสม.เข้าไปจะช่วยหยุดคนป่วยได้จำนวนมาก เช่น นับคาร์บ จึงมองว่าแทนที่บุคลากรทางการแพทย์จะไม่ครบ จะกลายเป็นตรงกันข้ามในอีก 2 ปี ซึ่งปัจจุบันสปสช.สนับสนุนเรื่องโรคNCDs ช่วงระยะเวลาสั้นทำตัวเลขออกมาสามารถประหยัดเงินไปได้ 1,000 กว่าล้านบาทจากโรคเบาหวาน และความหนาแน่น แออัดในรพ.ก็จะลดลง

“เวทีนี้สะท้อนให้เห็นมุมมองผู้ให้และผู้รับบริการ เชื่อว่าความคิดเห็นและข้อเสนอที่เป็นประโยชน์จะสามารถนำไปต่อยอดระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติให้ดีขึ้น ตรงกับความต้องการประชาชน และพร้อมผลักดันข้อเสนอที่เป็นประโยชน์สู่การดำเนินการอย่างเป็นรูปธรรม”นายสมศักดิ์กล่าว