“พญ.สุขุมาลย์ สว่างวารี” ฝากห่วงใยถึงคุณแม่ ตระหนักถึงการดูแลสุขภาพทั้งทางด้านร่างกาย-จิตใจ- อารมณ์-สังคม

ในโอกาส “วันแม่ 12 สิงหาคม 2568” พญ.สุขุมาลย์ สว่างวารี สูติแพทย์และแพทย์มะเร็งนรีเวช รพ.พญาไท พหลโยธิน ในฐานะหมอสูตินรีเวช ที่ได้มองเห็น และได้มีโอกาสดูแลหลายๆท่าน ตั้งแต่เกิดจนเติบโตเป็นผู้ใหญ่ เป็นสตรีตั้งครรภ์ ไปจนถึงวัยหมดระดู และวัยสูงอายุ อยากให้ลูกๆทุกๆคน ระลึกในพระคุณของ “แม่” และตอบแทนความรักความเมตตากรุณาที่ท่านมีให้ หากกล่าวถึงคำว่า “แม่” แล้ว ลูกๆทุกคนรู้ซึ้งในความหมายและพระคุณเสมอมา กว่าที่ผู้หญิงหนึ่งคนจะได้มีโอกาสเป็นแม่นั้น ต้องผ่านเรื่องราวต่าง ๆ มากมาย ตั้งแต่การเตรียมความพร้อมก่อนการตั้งครรภ์ ได้แก่ การตรวจคัดกรองโรคต่าง ๆ การเตรียมร่างกายให้แข็งแรงทั้งกายและจิตใจ การควบคุมและรักษาโรคประจำตัวต่าง ๆ ที่เป็นอยู่ให้โรคสงบเพื่อพร้อมสำหรับการเปลี่ยนแปลงทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจเพื่อการตั้งครรภ์และให้กำเนิดบุตร

“เมื่อตั้งครรภ์แล้วก็ต้องดูแลประคบประหงมเต็มที่ไม่ว่าจะเป็นการไปฝากครรภ์ การทานยาบำรุงครรภ์ การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์เพื่อลูกน้อย การออกกำลังกายที่เหมาะสมสำหรับสตรีตั้งครรภ์ การพักผ่อนอย่างเพียงพอ ลดความเครียด หลีกเลี่ยงสารเสพติด บุหรี่และสุรา ไปจนถึงการต้องคอยสังเกตอาการผิดปกติต่าง ๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นระหว่างการตั้งครรภ์ จวบไปจนถึงวันที่คลอด การได้เป็นแม่อย่างสมบูรณ์ได้เริ่มต้นขึ้น และยืนยาวตลอดไป”

อย่างไรก็ดี คุณแม่หลายท่านอาจใส่ใจบุตรและคนในครอบครัวตลอดเวลา แต่อาจจะละเลยการดูแลสุขภาพของตนเอง ยิ่งปัจจุบันประเทศไทยเราได้ก้าวเข้าสู่ “สังคมผู้สูงอายุ” ดังนั้นคุณแม่และสตรีหลายๆท่าน มีความจำเป็นต้องตระหนักถึงการดูแลสุขภาพทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ อารมณ์และสังคมด้วย โดยอ้างอิงจากข้อมูลของล่าสุด ปี 2568 ครบรอบ 73 ปี กรมอนามัยล่าสุดในเรื่อง “แนะ 6 เสาหลัก 4 เสาร่วม ส่งเสริมคนไทยใส่ใจสุขภาพ สร้างสมดุลชีวิต” โดยอาศัยแนวทางการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม ที่มุ่งเน้นการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพและการป้องกันโรค

โดยใช้หลักเวชศาสตร์วิถีชีวิต หรือ Lifestyle Medicine ผ่าน “6 เสาหลัก” ได้แก่

1.อาหาร เน้นกินอาหารครบ 5 หมู่ ถูกหลักโภชนาการ ลด หวาน มัน เค็ม ดื่มน้ำสะอาด กินอาหารสดใหม่ ปรุงสุก สะอาด

2.ออกกำลังกาย มีกิจกรรมทางกายที่เหมาะสม อย่างน้อย 150 min/wk หรืออย่างน้อย 30 min/day ที่สำคัญควรอบอุ่นร่างกาย และคลายอุ่นร่างกาย ก่อนและหลังการออกกำลังกาย ประมาณ 5-10 นาที

3.นอนหลับ ควรมีสุขอนามัยการนอนหลับที่ดี และมีระยะเวลาในการนอนที่เหมาะสมในแต่ละวัย เพื่อให้ร่างกายได้พักผ่อน ได้ซ่อมแซมส่วนต่างๆ ของร่างกาย

4.จัดการความเครียด ซึ่งต้องมีสติรับมือกับความเครียด และความวิตกกังวลที่อาจเกิดขึ้น ควรหากิจกรรมที่ผ่อนคลาย เช่น ฟังดนตรี ออกกำลังกาย เต้น นั่งสมาธิ หรือ โยคะ เป็นต้น

5.การเลิกเหล้าและบุหรี่ การสูบบุหรี่ และการดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป เพิ่มความเสี่ยงการเกิดโรคเรื้อรังและการเสียชีวิต สำหรับผู้ที่เสพติดบุหรี่และเลิกแอลกอฮอล์อาจต้องใช้ความตั้งใจและวิธีการแก้ปัญหาที่หลากหลาย รวมถึงแรงสนับสนุนจากคนรอบข้างเพื่อตัดขาดจากสารอันตรายเหล่านี้ วิธีที่ดีที่สุดลองปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อหาวิธีที่เหมาะสม

และ 6.การสร้างความสัมพันธ์ที่ดี ซึ่งการเชื่อมโยงความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้าง ส่งผลดีต่อสุขภาพร่างกาย จิตใจ และอารมณ์ของเรา โดยร่วมกิจกรรม เช่น กิจกรรมอาสา พิธีกรรมทางศาสนา กิจกรรมกีฬาและออกกำลังกาย เป็นต้น
ขณะที่ “4 เสาร่วม” ในการดูแลสุขภาพ ได้แก่ 1. สุขภาพช่องปาก ประชาชนควรยึดหลักการแปรงฟัน สูตร 222 โดยแปรงฟันวันละ 2 ครั้ง นาน 2 นาที และปล่อยให้ช่องปากว่าง (สะอาด) 2 ชั่วโมงหลังการแปรงฟัน คือไม่กินอะไรหลังแปรงฟัน 2 ชั่วโมง 2.สุขภาพทางเพศ มีพฤติกรรมสุขภาพและอนามัยการเจริญพันธุ์ที่เหมาะสม เพื่อป้องกันเอชไอวีและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ 3.อนามัยสิ่งแวดล้อม ร่วมกันดูแลจัดการด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมให้สะอาด ถูกสุขลักษณะและเหมาะสมในพื้นที่ชุมชน หรือสถานที่สาธารณะ ได้แก่ สถานที่ราชการ สถานที่ทำงาน สถานประกอบกิจการ การขนส่งสาธารณะ รวมถึงที่พักอาศัยให้สะอาด ปลอดภัย และเอื้อต่อการมีสุขภาพดี และ 4.หลักการแพทย์แม่นยำชะลอวัย ผู้สูงอายุควรปรึกษาแพทย์ เพื่อวางแผนส่งเสริมสุขภาพที่ดี ชะลอชรา ชีวายืนยาว หรือ Wellness Plan ซึ่งเป็นแผนเฉพาะรายเพื่อพัฒนาทักษะ กาย ใจ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ส่งเสริมสุขภาพดี

นอกจากนี้แนะนำการตรวจคัดกรองสุขภาพด้านต่าง ๆ ตามเกณฑ์อายุดังนี้ 1.ตรวจเลือดเพื่อดูการทำงานของไต ตับ ความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด ระดับน้ำตาลในเลือด ระดับไขมันในเส้นเลือด ตรวจปัสสาวะ เอกซเรย์ปอด ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ ตรวจร่างกายทั่วไปโดยแพทย์ เริ่มได้ทุกกลุ่มอายุ 2.การคัดกรองมะเร็งปากมดลูกองค์การอนามัยโลกแนะนำให้ผู้หญิงช่วงอายุระหว่าง 21 – 65 ปี ด้วยการตรวจเซลล์วิทยา และ/หรือวิธี HPV DNA test เป็นการตรวจหาเชื้อไวรัส HPV ความเสี่ยงสูง 14 สายพันธุ์ 3.การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม 3.1 ตรวจเต้านมโดยแพทย์ทุกปี และควรตรวจเต้านมด้วยตนเอง อย่างถูกวิธีเป็นประจำทุกเดือน เพื่อค้นหามะเร็งเต้านมตั้งแต่อายุ 35 ปี 3.2 ตรวจเอกซเรย์เต้านม(แมมโมแกรม) ทุกปี เพื่อค้นหามะเร็งเต้านม ตั้งแต่อายุ 40 ปีเป็นต้นไปสำหรับผู้ที่มีประวัติญาติใกล้ชิด เช่น มารดา พี่สาว น้องสาว เป็นมะเร็งเต้านม สามารถปรึกษาแพทย์เพื่อพิจารณาตรวจ แมมโมแกรมก่อนอายุ 40 ปีได้ 4.มะเร็งลำไส้ใหญ่และมะเร็งลำไส้ตรง ตามคำแนะนำของ The American Cancer Society และ National Cancer Institute ผู้ที่อายุ 50 ปีขึ้นไป ควรเริ่มมีการตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรงด้วยการส่องกล้องระบบทางเดินอาหาร (แบบ Sigmoidoscopy หรือ Colonoscopy) อย่างน้อยทุก ๆ 5 – 10 ปี

นอกจากที่กล่าวมาแล้วนี้ หากคุณลูกสังเกตุเห็น หรือ คุณแม่หรือสุภาพสตรีท่านใดมีอาการผิดปกติของร่างกายและจิตใจ สามารถเข้าพบแพทย์เฉพาะทางตามอาการของท่านได้เลยโดยไม่ต้องรอตรวจตามเกณท์อายุ สำหรับโอกาส “วันแม่ 12 สิงหาคม 2568” นี้ อยากให้คุณลูกๆทุกๆคน ระลึกในพระคุณของ “แม่” และตอบแทนความรักความเมตตากรุณาที่ท่านมีให้ตลอดมานะคะ.