รู้ทันสโตรก 5 สัญญาณเตือน เส้นเลือดในสมองแตก หลอดเลือดตีบ จำกฎนี้ให้แม่น!

รู้ทันสโตรก 5 สัญญาณเตือน เส้นเลือดในสมองแตก หลอดเลือดตีบ จำกฎนี้ให้แม่น! ตรงแค่ 1 ข้ออย่าชะล่าใจ

โรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke คือภาวะที่สมองขาดเลือดไปเลี้ยง เนื่องจากหลอดเลือดตีบ อุดตัน หรือหลอดเลือดแตก ส่งผลให้เนื้อเยื่อสมองถูกทำลาย ทำให้การทำงานของสมองบางส่วนหรือทั้งหมดผิดปกติไป อาการมักเกิดขึ้นแบบเฉียบพลันและอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที

หลอดเลือดสมองแตก หรือที่เรียกกันว่าเส้นเลือดในสมองแตก เป็นโรคร้ายแรงที่พบได้บ่อยในปัจจุบัน หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาจนำไปสู่ความพิการหรือเสียชีวิตได้ การป้องกันและเฝ้าระวังอาการจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง

ประเภทของโรคหลอดเลือดสมอง

โรคหลอดเลือดสมองแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่

• หลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน (Ischemic Stroke) เป็นประเภทที่พบได้บ่อยที่สุด เกิดจากไขมัน ลิ่มเลือด หรือสิ่งแปลกปลอมอุดตันหลอดเลือดในสมอง ส่งผลให้เลือดไปเลี้ยงสมองลดลง
• หลอดเลือดสมองแตก (Hemorrhagic Stroke) เกิดจากหลอดเลือดในสมองแตก ทำให้เลือดออกในเนื้อสมอง สาเหตุส่วนใหญ่มาจากความดันโลหิตสูงหรือการบาดเจ็บ
• หลอดเลือดสมองตีบชั่วคราว (Transient Ischemic Attack – TIA) หรือที่เรียกว่า “มินิสโตรก” เป็นภาวะที่การไหลเวียนของเลือดในสมองหยุดชั่วคราว แต่สามารถกลับมาเป็นปกติได้ภายใน 24 ชั่วโมง

สาเหตุของโรคหลอดเลือดสมอง

10 ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมอง

• เป็นโรคความดันโลหิตสูง

• เป็นโรคเบาหวาน

• เป็นโรคไขมันในเลือดสูง

• เป็นผู้มีไขมันคอเรสเตอรอลสูง

• เป็นโรคหัวใจ เช่น โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ ชนิด atrial fibrillation ภาวะหัวใจล้มเหลว โรคลิ้นหัวใจติดเชื้อ

• เป็นผู้ที่สูบบุหรี่ หรือได้รับควันบุหรี่ต่อเนื่อง

• เป็นโรคอ้วน

• เป็นผู้ที่ดื่มสุราหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก

• เป็นผู้มีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

• เป็นผู้ใช้สารเสพติด ยาหรือสารกระตุ้น

นอกจากนี้ ยังมีโรคบางอย่าง รวมถึงความผิดปกติของหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมอง ที่ทำให้อัตราเสี่ยงในการเกิดโรคเลือดสมองเพิ่มขึ้นได้ด้วย เช่น

• โรคหลอดเลือดแดงที่คอตีบ (severe carotid or vertebral stenosis)

• ภาวะเลือดแดงหรือเกล็ดเลือดผิดปกติ (Polycythemia vera or Essential thrombocytosis)

• ภาวะการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ (Thrombophilia)

• โรคหลอดเลือดผิดปกติแต่กำเนิด เช่น โรค Moyamoya, Cerebral autosomal dominant and subcortical leukoencephalopathy (CADASIL)

• มีการเซาะตัวของผนังหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมอง (carotid or vertebral artery dissection)

ใครบ้างที่มีความเสี่ยง?

• ผู้สูงอายุอายุ 50 ปีขึ้นไป

• ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง

• ผู้ที่สูบบุหรี่ หรือดูแลสุขภาพไม่สม่ำเสมอ

อย่างไรก็ตาม ผู้ที่อายุน้อยก็อาจเสี่ยงได้ หากมีความผิดปกติของหลอดเลือดแต่กำเนิด

สัญญาณอันตรายของหลอดเลือดสมองแตก

อาการที่เห็นได้ชัด ทั้งเส้นเลือดสมองแตกและเส้นเลือดสมองตีบ มักเกิดขึ้นแบบเฉียบพลันทันที สังเกตและจดจำกลุ่มอาการ “BE FAST” ไว้ หากพบเจอให้รีบนำส่งผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด

B – BALANCE: สูญเสียการทรงตัว

E – EYE: มองเห็นภาพซ้อน ภาพเบลอ หรือสูญเสียการมองเห็น

F – FACE: ใบหน้าอ่อนแรง มีอาการชา หรือปากเบี้ยว ยิ้มแล้วมุมปากตก

A – ARM: แขนขาอ่อนแรง หรือมีอาการชาครึ่งซีก

S – SPEECH: พูดไม่ชัด พูดลำบาก พูดไม่ได้ หรือพูดไม่เข้าใจ

T – TIME: หากมีอาการดังกล่าวข้างต้น ควรรีบนำส่งโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด ยิ่งเร็วยิ่งมีโอกาสรักษา

นอกจากสัญญาณ BE FAST ที่เป็นอาการที่กะทันหันและชัดเจนแล้ว ยังมีอาการอื่น ๆ ของโรคหลอดเลือดสมองที่เราหากเราสังเกตได้เร็ว จะช่วยลดโอกาสการเสียชีวิตจากความรุนแรงของโรคได้ เช่น

• อาการชาในส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย

ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองนอกจากอาการอ่อนแรงในกล้ามเนื้อต่าง ๆ และบนใบหน้าแล้ว อาจมีอาการชาในส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้เหมือนกัน ซึ่งอาการชานั้นหมายถึงความรู้หน่วง ๆ รู้สึกว่าผิวหนังหนาขึ้น หรือรู้สึกซ่า ๆ คล้ายอาการคันจากเข็มทิ่ม จากไฟช็อต อาจเกิดขึ้นที่ใบหน้า มือ เท้า แขน เป็นต้น

• รู้สึกสับสน มึนงง

จากผลกระทบของเส้นเลือดในสมองแตกหรืออุดตันที่สมองบริเวณที่เกี่ยวกับความคิด การตัดสินใจ อาจส่งผลให้ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง รู้สึกสับสน มึนงง ไม่สามารถคิด หรือทำความเข้าใจสิ่งต่าง ๆ ได้ตามปกติ เช่น สับสนสถานที่ สันสนวันเวลา จำคนใกล้ตัวไม่ได้

• มีปัญหาในการเข้าใจภาษา

ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองนอกจากจะมีปัญหาในการควบคุมกล้ามเนื้อเพื่อพูดหรือออกเสียงแล้ว อาจมีอาการที่เกี่ยวกับการเรียบเรียงความคิดและความเข้าใจภาษาหรือตัวเลข เช่น อาการนึกคำพูดไม่ออก พูดวกวน เรียบเรียงคำพูดผิดธรรมชาติหรือผิดความหมาย เป็นต้น

• ปวดหัวอย่างรุนแรง

ปวดหัวเป็นอาการที่อาจมีสาเหตุได้จากหลายอย่าง สำหรับอาการปวดหัวจากโรคหลอดเลือดสมองมักเป็นการปวดหัวที่รุนแรงฉับพลัน โดยเฉพาะคนที่ปวดหัวฉับพลันโดยที่ไม่เคยมีประวัติการรักษาและหาสาเหตุไม่ได้ ควรรีบไปโรงพยาบาลเพื่อหาสาเหตุให้เร็วที่สุด

หากพบอาการเหล่านี้ ควรรีบโทรเรียกรถพยาบาลทันที เพราะเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน

การรักษาเส้นเลือดในสมองแตก

การรักษามี 2 แนวทางหลัก

• การรักษาด้วยยา – ควบคุมความดันโลหิต และประคับประคองอาการ

• การผ่าตัด – ใช้ในกรณีที่จำเป็น เพื่อหยุดเลือดออกและลดความดันในสมอง

หลังจากรักษาแล้ว การฟื้นฟูสมรรถภาพ เช่น กายภาพบำบัด โภชนบำบัด และการควบคุมโรคประจำตัว มีความสำคัญอย่างมากในการฟื้นฟูคุณภาพชีวิต

วิธีป้องกันโรคหลอดเลือดสมองแตก

• ควบคุมความดันโลหิต

• ควบคุมคอเลสเตอรอลและน้ำตาลในเลือด

• เลิกสูบบุหรี่

• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ อย่างน้อย 30 นาที/วัน

• รับประทานอาหารเพื่อสุขภาพ เน้นผัก ผลไม้ และโปรตีนไม่ติดมัน

• จำกัดการดื่มแอลกอฮอล์

• จัดการความเครียด และตรวจสุขภาพประจำปี