ทำธุรกิจกับเพื่อนซี้ จะซี้แหงแก๋ไหม? อะไรคือข้อควรระวัง เพื่อไม่ให้ความสัมพันธ์ต้องบาดหมาง
เพื่อนคนนี้คอยช่วยเหลือเราตลอด นิสัยใจคอหรือความชอบก็คล้ายกัน ถ้าได้ทำธุรกิจด้วยกันก็คงดีสินะ
ทุกวันนี้การได้เป็นเจ้าของกิจการอาจเป็นความฝันของใครหลายคน เพราะนอกจากจะมีอิสระเป็นเจ้านายตัวเองแล้ว ยังได้สร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ ที่ตัวเองหลงใหลไปด้วย เรียกได้ว่าเป็นงานที่ตอบโจทย์คนรุ่นใหม่สุดๆ ไม่แปลกเลยที่เราจะได้เห็นแบรนด์ใหม่ๆ เกิดขึ้นมาตลอด
แต่ถึงอย่างนั้น การทำธุรกิจก็ไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะมีเรื่องที่ต้องคิดและวางแผนเกือบทุกขั้นตอน ยิ่งกับคนที่ไม่เคยมีประสบการณ์มาก่อนด้วยแล้ว การสร้างธุรกิจอาจเป็นเรื่องหนักหนาเกินจะรับมือเพียงคนเดียวไหว ดังนั้นช่วงเริ่มต้นเราก็เลยอยากได้คนสนิทที่รู้ใจมาช่วยกันทำธุรกิจด้วยกัน แม้จะเคยได้ยินคำเตือนทำนองว่า ‘เรื่องเงินไม่เข้าใครออกใคร’ หรือ ‘ถ้าอยากรักษาเพื่อน อย่าทำธุรกิจด้วยกัน’ ก็ตาม เพราะถึงยังไงการมีคนที่เชื่อใจได้มาช่วยคิด หรือช่วยตัดสินใจ ก็ทำให้รู้สึกอุ่นใจกว่าเยอะนี่นา
ทำงานกับเพื่อนต้องลงเอยด้วยความบาดหมางจริงไหม? มีอะไรซ่อนอยู่ภายใต้การทำธุรกิจกับคนสนิทกันนะ
วันนี้เราจะพาไปสำรวจข้อควรระวังเมื่อต้องจับมือทำธุรกิจกับเพื่อน เพื่อเตรียมตัวหาวิธีรับมือไว้ตั้งแต่เนิ่นๆ เพื่อไม่ให้ส่งผลต่อมิตรภาพระยะยาวกัน
เหรียญสองด้านของการทำธุรกิจกับเพื่อน
การลงทุนเปิดร้านหรือทำธุรกิจกับเพื่อน ปลายทางอาจไม่ได้หมายความว่าต้องแตกหักกันเสมอไป เพราะอันที่จริงก็มีหลายธุรกิจที่ประสบความสำเร็จ แม้จะเริ่มต้นทำกับเพื่อน เช่น Airbnb หรือ Ben & Jerry's ปฏิเสธไม่ได้ว่าการทำงานกับเพื่อนก็มีข้อดีอยู่ไม่น้อย เช่น มีคนช่วยแบกรับความเสี่ยง ทำงานได้อย่างสบายใจเพราะรู้สึกเชื่อใจกัน กล้าออกไอเดียใหม่ๆ เพราะเราเป็นตัวเองได้อย่างเต็มที่ ซึ่งทั้งหมดต่างก็เป็นลักษณะของการทำงานแบบทีมเวิร์ก ที่ช่วยให้ธุรกิจเดินไปข้างหน้าต่อได้
อย่างไรก็ตาม แต่การทำธุรกิจกับเพื่อนก็เป็นเหมือนดาบสองคม หากเราไม่รู้จักอาวุธนี้ให้ดีพอ จากที่จะช่วยเสริมความแข็งแกร่งก็อาจกลับมาทำร้ายตัวเองได้เช่นกัน จากการสำรวจของ Techcrunch พบว่า สตาร์ทอัปที่ประสบความสำเร็จราว 52% เป็นผู้ก่อตั้งคนเดียว ซึ่งสูงกว่าทีมผู้ก่อตั้ง 2 คน คิดเป็น 30.1% และทีมผู้ก่อตั้ง 3 คน หรือ 12.5% ดังนั้นการเตรียมพร้อมก่อนเริ่มต้นทำธุรกิจกับเพื่อนๆ จึงเป็นเรื่องสำคัญ เพื่อหาทางรับมือและเตรียมตัวก่อนตัดสินใจครั้งใหญ่นี้
สิ่งที่ทำให้การทำธุรกิจกับเพื่อนเป็นเรื่องยากมีหลากหลายเหตุผล ข้อมูลจาก Entrepreneurs' Organization หน่วยงานที่ให้คำแนะนำเรื่องการเป็นผู้ประกอบการ อธิบายว่าปัญหาเหล่านี้หากไม่สามารถหาทางแก้ไขได้ ก็เป็นไปได้ที่อาจส่งผลกระทบต่อทั้งความสัมพันธ์และธุรกิจ โดยเราสามารถแบ่งอุปสรรคที่เราอาจพบได้เมื่อต้องทำธุรกิจกับเพื่อน หลักๆ ไว้ 5 ข้อ คือ
เพื่อนที่ดีอาจไม่ได้หมายถึงการทำธุรกิจที่ดี
หลายคนอาจคิดว่าเพื่อนที่เข้ากันได้ หมายถึงคนที่เหมาะที่จะทำธุรกิจด้วย แต่จริงๆ อาจไม่เป็นแบบนั้นเสมอไป เพราะก่อนหน้านี้เราอาจรู้จักเพื่อนในบริบทอื่นๆ ที่ไม่ได้จริงจังมากเท่าไหร่ ทำให้เราอาจเห็นด้านดีๆ ได้ไม่ยาก เช่น เพื่อนที่ใจดี คอยช่วยเหลือและซัปพอร์ตเราได้เกือบทุกเรื่อง แต่พอเปลี่ยนบริบทมาเป็นการทำงาน ที่เพิ่มแรงกดดันเข้ามา ก็อาจทำให้เราเห็นมุมอื่นๆ ที่ไม่เคยเห็น เช่น มุมที่เพื่อนอาจจะไม่ยอมเราในบางเรื่อง เพราะคิดว่าไม่ใช่หน้าที่ที่ตัวเองต้องรับผิดชอบ จนอาจนำมาสู่ความขัดแย้งได้
เป้าหมายของแต่ละคนอาจต่างกัน
ถ้าอยู่ในบริบทอื่นๆ เราอาจเข้าใจได้ที่เพื่อนอาจมีเป้าหมายต่างไปจากเรา แต่สำหรับธุรกิจแล้ว การมีเป้าหมายและคุณค่าแบบเดียวกันเป็นสิ่งจำเป็นมาก จากงานวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสาร Journal of Consulting and Clinical Psychology พบว่าการไม่มีเป้าหมาย หรือมีเป้าหมายที่ไม่ดี มีแนวโน้มทำให้เราทำงานได้ไม่เต็มศักยภาพ ซึ่งการมีเป้าหมายที่เจาะจงและท้าทายจะช่วยให้เราประสบความสำเร็จมากขึ้น
กลับมาในเรื่องธุรกิจ หากเรากับเพื่อนมีเป้าหมายคนละแบบ วิธีการทำงานก็ต่างไปด้วย ก็อาจส่งผลต่อผลลัพธ์ที่ได้เช่นกัน เช่น คนหนึ่งต้องการอิสระทางความคิด ในขณะที่อีกคนต้องการความสำเร็จทางการเงิน ซึ่งการทำงานที่แตกต่างกันก็อาจทำให้เกิดความขัดแย้งตามมา สุดท้ายก็อาจไปไม่ถึงเป้าหมายที่ตั้งใจไว้
บทบาทไม่ชัดเจน
ความแตกต่างระหว่างธุรกิจและมิตรภาพคือบทบาทในความสัมพันธ์ พูดถึงการเป็นเพื่อนคงไม่มีใครกำหนดบทบาทหรือหน้าที่ชัดเจนตั้งแต่แรก ทุกคนสามารถเป็นตัวของตัวเองได้เต็มที่ และอีกฝ่ายก็พร้อมยอมรับทั้งด้านดีด้านเสียของอีกฝ่ายได้
แต่พอเป็นเรื่องของธุรกิจ บทบาทหน้าที่ของแต่ละคนมีส่วนทำให้งานดำเนินต่อไปได้อย่างราบรื่น เพราะทุกคนต่างรู้หน้าที่และพร้อมทำทุกอย่างให้ออกมาสำเร็จ หลายคนอาจแก้ปัญหาการทำธุรกิจกับเพื่อนด้วยการไม่กำหนดหน้าที่ให้ชัดเจน เพราะไม่อยากให้มีใครรู้สึกไม่สบายใจ แต่ท้ายที่สุดการไม่มีคนคอยเคาะหรือตัดสินใจคนสุดท้าย ก็จะทำให้ปัญหาไม่ถูกคลี่คลาย และไม่สามารถทำให้ธุรกิจเดินต่อไปได้
จัดการอารมณ์ไม่ได้
ในบริบทการทำงาน แม้เราจะรู้สึกไม่พอใจ แต่ถ้าหากเราเข้าใจบทบาทหน้าที่ของแต่ละคน เราก็จะสามารถจัดการอารมณ์ได้อย่างรวดเร็ว แต่พอมาในบริบทการทำงาน แถมยิ่งต้องมาทำกับเพื่อนที่รู้จักกันมานาน ก็เลี่ยงไม่ได้ที่อาจจะเผลอเอาอารมณ์จากเรื่องส่วนตัวมาปะปนด้วย ในเวลาปกติ หากเพื่อนทำผิดเราก็คงยอมให้อภัยได้ แต่พอเป็นการทำงานเราอาจไม่สามารถมองข้ามปัญหาเหล่านั้นไปได้ง่ายๆ สุดท้ายก็เลี่ยงไม่ได้ที่จะไม่ให้เกิดปัญหาความสัมพันธ์ตามมา
มีโอกาสจะล้มเหลวมากขึ้น
อย่างที่บอกว่าการเริ่มต้นธุรกิจกับเพื่อน มักให้ความสำคัญจากการความเข้ากันได้เป็นอันดับหนึ่ง ส่วนเรื่องความสามารถอาจเป็นอันดับรองลงมา แต่การมองข้ามความเชี่ยวชาญและประสบการณ์ อาจกลายเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้การทำธุรกิจกับเพื่อนไม่เป็นไปตามที่ตั้งใจไว้
นอกจากนี้ช่วงเริ่มต้นยังเป็นช่วงที่เจอความท้าทายอีกมาก ไม่ว่าจะเป็นการหาเงินทุน การสร้างแบรนด์ให้แข็งแรง หรือการขายสินค้า สุดท้ายหากไม่เป็นไปตามที่หวัง อาจต้องทำให้ต้องรับมือกับอารมณ์ การเงิน และอัตตาของแต่ละคนที่ปะทะกันไปมา หากไม่ใครยอมถอยก็ยากที่จะทำให้ธุรกิจจะเติบโตต่อไปได้
จะเห็นว่าการทำธุรกิจกับเพื่อนแม้จะมีข้อดี แต่ก็มีอีกหลายเรื่องให้ต้องรับมือเช่นกัน หากเราสามารถหาทางออกให้กับปัญหาเหล่านี้ได้ตั้งแต่ต้น การทำธุรกิจกับเพื่อนก็อาจไม่ใช่เรื่องน่ากลัวอย่างที่คิด แถมยังกลายเป็นจุดแข็งที่ทำให้เราโดดเด่นขึ้นจากแบรนด์อื่นๆ ในตลาดด้วยนะ
พร้อมไหมกับการเริ่มต้นธุรกิจ
การทำธุรกิจกับเพื่อนเป็นเสมือนเหรียญสองด้าน ที่มีทั้งข้อดีและข้อเสีย ดังนั้นก่อนจะเริ่มต้นก้าวใหม่ในชีวิต เราอยากชวนมาเช็คกันอีกหน่อยว่า เรากับเพื่อนพร้อมที่จะร่วมงานกันจริงไหม เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาใหญ่ตามมาทีหลัง โดย Keap บริษัทด้านเทคโนโลยีมาร์เก็ตติ้ง ได้รวบรวมคำถามสำคัญ ที่ชวนให้เราได้ทบทวนตัวเองอีกครั้ง ดังนี้
เรากับเพื่อนมีเป้าหมายและคุณค่าในธุรกิจเดียวกันหรือเปล่า อย่างที่บอกว่าเป้าหมายเป็นสิงสำคัญที่ทำให้ธุรกิจประสบความสำเร็จ เพราะเป็นตัวกำหนดทุกอย่าง ตั้งแต่วิธีการทำงาน วิธีแก้ปัญหา และผลลัพธ์ ดังนั้นอาจต้องลองจับเข่าคุยกับเพื่อนกันให้ดีว่าเป้าหมายที่อยากทำธุรกิจนี้คืออะไร มีอะไรที่แตกต่างหรือเหมือนกันบ้าง หากไปในทิศทางเดียวกันก็ลุยต่อ แต่ถ้ายังไม่ใช่ ก็อาจจะต้องหาทางตกลงกันแบบที่สบายใจกันทั้ง 2 ฝ่ายให้ชัดตั้งแต่แรก
ถ้าเกิดปัญหาจริงๆ จะแก้ไขยังไง
ต่อมาอาจต้องศึกษานิสัยใจคอของเพื่อนให้ลึกขึ้นอีกหน่อย จากที่เคยคบกันแบบสบายๆ ไม่เก็บเรื่องเล็กน้อยมาใส่ใจ ก็อาจต้องกลับมาดูว่า เพื่อนคนนี้เวลามีปัญหาชอบแก้ปัญหาแบบไหนนะ สามารถพูดตรงๆ ได้หรือเปล่า เลี่ยงที่จะพูดถึงเพื่อให้ทุกคนสบายใจไหม ใส่ใจกับรายละเอียดแค่ไหน จะได้หาทางรับมือได้ทัน
เรากับเพื่อนมีทักษะที่ช่วยส่งเสริมกันหรือเปล่า
คราวนี้เรามาดูกันอีกหน่อยว่าข้อดีข้อเสียที่เรากับเพื่อนมีอยู่ช่วยส่งเสริมธุรกิจนี้ได้หรือเปล่า เพราะการมีคู่หูที่คอยระวังหลังในเรื่องที่เราไม่ถนัด ขณะเดียวกันเราก็มีส่วนช่วยให้เพื่อนโดดเด่นขึ้นได้ สิ่งเหล่านี้จะยิ่งเสริมให้ความสัมพันธ์แข็งแรงขึ้น ตัวอย่างเช่น คนหนึ่งเก่งเรื่องการขาย อีกคนเก่งเรื่องพัฒนาผลิตภัณฑ์ ก็ยิ่งทำให้การทำงานร่วมกันง่ายขึ้น
พร้อมที่จะเสียเพื่อนคนนี้ไปไหม
แม้จะมีหลายธุรกิจที่สามารถทำร่วมกันกับเพื่อนได้โดยไม่มีปัญหาอะไร แต่เอาเข้าจริง การทำธุรกิจที่มีเรื่องเงินเข้ามาเกี่ยวข้องก็เลี่ยงไม่ได้ที่บางครั้งเราอาจจะต้องตัดสินใจตามความถูกต้อง ซึ่งอาจไปกระทบกับความสัมพันธ์ได้ ดังนั้นหากเรารู้สึกว่าเพื่อนคนนี้มีสำคัญกับเรามากจริงๆ อาจต้องกลับมาคิดทบทวนให้ดีว่าเราสามารถยอมรับการตัดสินใจ หรือยอมเสียสละเพื่อให้ธุรกิจไปต่อได้หรือเปล่า หากรู้สึกว่าการทำธุรกิจครั้งนี้มีความเสี่ยงที่จะทำให้สูญเสียมิตรภาพอันยาวนาน ก็ให้เคารพขอบเขตของตัวเอง และอาจจะเลือกรักษาความสัมพันธ์นี้ต่อไปโดยไม่ต้องมีเรื่องธุรกิจมาเกี่ยวข้องดีกว่า
แม้ว่าการทำธุรกิจกับเพื่อนจะเป็นเรื่องยาก แต่ถึงอย่างนั้นก็ไม่ได้หมายความว่าเราจะไม่สามารถเริ่มต้นธุรกิจกับเพื่อนได้ หากทั้งคู่สามารถพูดคุยหรือตกลงขอบเขตให้ชัดตั้งแต่แรก ธุรกิจนี้ก็อาจกลายเป็นจุดแข็งแบบที่ไม่เคยมีใครเห็นมาก่อนก็ได้นะ
อ้างอิงจาก
Graphic Designer: Krittaporn Tochan
Editorial Staff: Runchana Siripraphasuk