กรมการแพทย์ จับมือ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชฯ พัฒนาแอปพลิเคชัน “ทดสอบสุขภาพสมอง” ดูแลผู้สูงอายุเชิงรุก

ปัจจุบันประเทศไทยเข้าสู่สังคมสูงอายุอย่างสมบูรณ์ มีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไป มากกว่า 14.37 ล้านคน คิดเป็น 21.87% ของประชากรทั้งหมด และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง ด้วยเหตุนี้จำนวนผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น ปัญหาสุขภาพผู้สูงอายุในกลุ่มอาการ/โรคของผู้สูงอายุก็เพิ่มมากขึ้น “ภาวะสมองเสื่อม” ก็มีแนวโน้มที่จะเพิ่มมากขึ้น และปัญหาด้านสุขภาพที่ส่งผลกระทบทั้งด้านสุขภาพ สังคม และเศรษฐกิจของประเทศ นับว่าเป็นความท้าทายด้านสุขภาพที่จะจัดการและดูแลสุขภาวะของผู้สูงอายุ

กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข นำโดยนายแพทย์ทวีศิลป์ วิษณุโยธิน อธิบดีกรมการแพทย์ และ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล นำโดยศาสตราจารย์นายแพทย์อภิชาติ อัศวมงคลกุล คณบดีคณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ได้มองเห็นความสำคัญของปัญหาสุขภาพ “ภาวะสมองเสื่อม” ในผู้สูงอายุ จึงเกิดความร่วมมือกันระหว่าง 2 องค์กร พัฒนาด้านการบริการ วิชาการ และการวิจัย เรื่อง “การใช้งานเว็บแอปพลิเคชัน ทดสอบสุขภาพสมอง” เพื่อช่วยในการค้นหา การคัดกรอง และประเมิน สุขภาพสมอง อย่างครอบคลุมและเข้าถึงง่าย สอดคล้องกับเทคโนโลยีในปัจจุบัน ที่ผู้สูงอายุสามารถใช้เว็บแอปพลิเคชัน ในการประเมิน ภาวะสมองเสื่อมเบื้องต้นได้ด้วยตนเอง และยังสามารถช่วยในการติดตามภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุได้ง่ายขึ้น

สำหรับข้อมูลสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย ในปีพ.ศ.2566 มีผู้สูงอายุที่ได้รับการคัดกรองจำนวน 7,734,617 ราย พบผู้สูงอายุที่มีความผิดปกติ จำนวน 213,022 ราย คิดเป็น 2.7 % ของจำนวนผู้สูงอายุที่ได้รับการคัดกรอง และเข้ารับการดูแลรักษาภาวะสมองเสื่อม จำนวน 77,439 ราย เป็นเพศชาย 28,712 ราย และหญิง 48,727 ราย (รายงานสถานการณ์ผู้สูงอายุ, 2566) สอดคล้องกับฐานข้อมูลของกระทรวงสาธารณสุข พบว่าผู้สูงอายุที่ได้การคัดกรองด้านความคิดความจำ จำนวน 7,782,385 ราย เพิ่มขึ้นจากปี พ.ศ.2566 จำนวน 1,545,879 ราย ที่มีความผิดปกติสะสมเพิ่มขึ้นจากเดิมเป็น 399,019 ราย คิดเป็นร้อยละ 2.97 ของผู้สูงอายุทั้งหมดในประเทศไทย (Health Data Center ณ วันที่ 8 ก.ค. 2568)

จากฐานข้อมูลของกรมการแพทย์ DMS Care Tools พบว่า จากการคัดกรองผู้สูงอายุด้านความคิดความจำ มีผู้สูงอายุกลุ่มเสี่ยงจำนวน 476,092 ราย (ร้อยละ 2.55) และได้รับการคัดกรอง เช่น MMSE–2002 หรือ TMSE โดยบุคลากรทางการแพทย์ในโรงพยาบาล พบว่าผู้สูงอายุมีความผิดปกติ 60,263 ราย (ร้อยละ 0.32) ส่งต่อเข้ารับการวินิจฉัยโดยแพทย์พบว่ามีผู้สูงอายุได้รับการยืนยันว่าเป็นภาวะสมองเสื่อมจำนวน 26,186 ราย (ร้อยละ 0.14) ระบบ DMS Care Tools จึงมีบทบาทสำคัญในระดับสถานบริการ ในการ ติดตาม ดูแล ส่งต่อ เพื่อดูแล รักษา ผู้สูงอายุที่มีภาวะเสี่ยงด้านความคิดความจำ ได้อย่างเป็นระบบ ช่วยเพิ่มการเข้าถึงบริการสุขภาพที่เหมาะสม และส่งเสริมการทำงานของ เว็บแอปพลิเคชันทดสอบสุขภาพสมองที่กรมการแพทย์ร่วมกับศิริราชพัฒนาขึ้น ให้ผู้สูงอายุสามารถทำการประเมินได้ด้วยตนเองค้นหาปัญหาความคิดความจำตั้งแต่ระยะเริ่มต้น (Early Detection) เพื่อการส่งต่อและวินิจฉัยที่ทันท่วงที

โดยนำร่องใช้งานจริงของแอปพลิเคชั่น ในหน่วยงานสังกัดกรมการแพทย์ 4 แห่ง ได้แก่ สถาบันประสาทวิทยา โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม่ โรงพยาบาลสมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผู้สูงอายุ จังหวัดชลบุรี และสถาบันเวชศาสตร์สมเด็จพระสังฆราชญาณสังวรเพื่อผู้สูงอายุ ในการประเมินในระดับโรงพยาบาล เพื่อให้การดูแล ส่งต่อและการวินิจฉัยผู้ที่มีปัญหา ความคิดความจำเข้าสู่ระบบอย่างทันท่วงที

ในส่วนคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล จะช่วยในการจัดการระบบข้อมูลเพื่อค้นหา ผู้ที่มีปัญหาความคิดความจำในชุมชน ผ่านการประเมินด้วยตนเอง หรือ การคัดกรองเบื้องต้นในระดับโรงพยาบาล ทำให้เกิดการเชื่อมโยงของข้อมูลอย่างเป็นระบบ นำไปสู่การจัดการและดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ และผู้ที่มีปัญหาความคิดความจำและจะขยายผลการดำเนินงานใน 13 เขตสุขภาพทั่วประเทศ อีกทั้งสามารถนำข้อมูลจากเว็บแอปพลิเคชันนี้ มาพัฒนาต่อยอดด้านงานวิจัยต่อไป เป็นก้าวสำคัญของการดูแลผู้สูงอายุเชิงรุก และผลักดันสู่นโยบาย เพื่อให้ผู้สูงอายุ และครอบครัว ได้รับบริการสุขภาพอย่างเป็นระบบและทั่วถึง