พิษสุนัขบ้า กำลังระบาดหนัก เป็นแล้วไม่มีทางรอด ภูมิคุ้มแทบป้องกันไม่ได้

เผยแพร่ 1 วันที่แล้ว

กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ประกาศเขต "โรคพิษสุนัขบ้า" ในพื้นที่จังหวัดสมุทรปราการ ห้ามเคลื่อนย้ายสัตว์ หมา แมว เข้า-ออก เขตโรคระบาดชั่วคราว เว้นแต่จะได้รับอนุญาต

วันนี้จะพามาทำความเข้าใจว่าทำไมโรคนี้ถึงอันตราย ระบาดที่มีคนป่วยอันตราเสียชีวิต 100 เปอรเซนต์

ทำความเข้าใจอันตรายของพิษสุนัขบ้า

เพจ Tensia ให้ความรู้เกี่ยวกับอันตรายของพิษสุนัขบ้า บอกว่า ตอนนี้หลายพื้นที่ใน จ. สมุทรปราการ มีพิษสุนัขบ้าระบาด วันนี้เลยทำความเข้าใจกันค่ะว่าทำไมพิษสุนัขบ้าเป็นที อัตราเสียชีวิตแทบจะ 100% ภูมิคุ้มกันทำอะไรไม่ได้เลย

ทำไมภูมิคุ้มกันทำอะไรไวรัสพิษสุนัขบ้าไม่ค่อยได้? เป็นที อัตราการเสียชีวิตแทบจะ 100 เปอร์เซนต์ มีอยู่ 2 สาเหตุ

ระบบประสาทที่มีจุดอ่อนต่อไวรัสที่เดินทางในเซลล์ประสาทได้
เชื้อไวรัสหลบเงียบมาก

จุดอ่อนของระบบประสาท ที่ทำให้ไวรัสขึ้นไปโจมตีสมอง

1. เซลล์ประสาทยาวเกินไป

ไวรัสตัวอื่น - ข้างร่างกายแล้ว ต้องรีบเข้าไปหลบในเซลล์ (แล้วแต่ว่าที่ไหน) พอหลุดออกมาจากเซลล์แล้ว ถ้าจะแพร่กระจาย ต้องไปทางเลือดเท่านั้น แล้วก็เจอกันระบบภูมิคุ้มกันไล่ตบตี
ไวรัสพิษสุนัขบ้า - สัตว์มีเชื้อกัดปุ๊บ รีบหนีเข้าไปในเซลล์กล้ามเนื้อ แบ่งตัวเสร็จ แทนที่จะเข้าเลือด แต่กระโดดเกาะเซลล์ประสาทแล้วเข้าไปข้างในแทน

การออกแบบที่เสี่ยงที่สุดอย่างหนึ่งคือ เซลล์ประสาทมีใยประสาทมันยาวเกินไป ทำให้ไวรัสพิษสุนัขบ้า สามารถเดินทาง “ภายใน” เซลล์ประสาทจากจุดกัด เข้าสู่ไขสันหลังได้เลย โดยไม่ต้องออกมาเจอภูมิคุ้มกันในเลือดแบบไวรัสตัวอื่นเลย

และใช้วิธีนี้เดินทางต่อจากไขสันหลัง สู่สมองแบบเงียบๆ ได้เลย เพราะแอบไปกับการขนส่ง (Vesicle - microtubule) เดินได้ยาวๆ

แต่ถ้าไม่ออกแบบให้ยาวแบบนี้ ทุกวันนี้เราคงเคลื่อนไหวกันช้ามากๆ

2. มีระบบหลอดเลือดป้องกันแน่นหนาเกินไป

อวัยวะอื่น - ถ้าติดเชื้อ ก็แค่ให้หลอดเลือดขยายตัว เปลี่ยนคุณสมบัติผนังหลอดเลือด แค่นี้กองกำลังเสริมของเม็ดเลือดขาวก็เข้าถล่ม
สมองและไขสันหลัง - มีระบบหลอดเลือดที่เรียกว่า blood-brain barrier ที่หนาแน่นมาก ข้อดีคือป้องกันพิษ ป้องกันสารพัดอันตรายได้

แต่ถ้ามีเหตุเกิดภายในอาณาจักรสมอง แล้วโครงสร้างหลอดเลือดไม่ได้เสียหายหรือเกิดการปรับแรงๆ กองกำลังเสริมจากเม็ดเลือดขาวภายนอกเข้าได้น้อยมาก ต้องพึ่งระบบภูมิคุ้มกันของตัวเอง (Microglia) ซึ่งไม่ได้เก่งขนาดนั้น ไปฟ้อง T/B cell ได้ไม่ดีพอ

ไวรัสพิษสุนัขบ้าฉลาดมาก

แล้วไวรัสพิษสุนัขบ้าก็ฉลาดมาก มันมาเงียบๆ ไม่ไปยุ่งกับระบบหลอดเลือดเลย

เชื้อไวรัสหลบภูมิเก่งมากกก รู้อีกทีอยู่ในสมองพร้อมแพร่ไปทั่วแล้ว

เชื้อไวรัสตัวอื่น - ถ้าเข้าไปติดในเซลล์ปุ๊บ เซลล์จะรู้ตัวแล้วเริ่มสร้างสารเตือนภัยชื่อ IFN type 1 ไปบอกเซลล์อื่นว่ามีผู้บุกรุกให้เตรียมรับมือ, หากหลุดออกมาข้างนอก เม็ดเลือดขาวก็มีเซนเซอร์รับรู้แล้วจัดการ

แต่ไวรัสพิษสุนัขบ้ามันร้ายกว่านั้น

ปล่อยสกิล P protein สกัดการสร้าง IFN type 1 —> เซลล์ประสาทนั้นส่งความช่วยเหลือไม่ได้เลย
มันไม่แบ่งตัว มันแค่เดินทาง ดังนั้นเซลล์ประสาทแทบไม่รับรู้ว่ามีไวรัสกำลังอาศัยเดินทางไปยังไขสันหลังและสมองเลย จะไปแบ่งอีกทีตอนอยู่ใจกลางสมอง
ปล่อยสกิล N protein สกัดเซนเซอร์ของพวกเม็ดเลือดขาว ทำให้ตรวจเจอแล้ว จับกินไม่ได้
ปล่อยสกิล FasL (สกิลเดียวกับ NK cell/CD8+ T cell) ชิงฆ่ๅเม็ดเลือดขาวก่อน

สรุปคือ

เข้าร่างแล้ว เดินทางเงียบๆ ในเซลล์ประสาท ไม่ยุ่งอะไรทั้งสิ้น เหมือนสายลับเข้าสู่เมืองหลวง หากภูมิมาเห็น ก็มีสกิลเก็บคนที่เห็น รู้ตัวอีกทีก็ถึงใจกลางสมองแล้ว ถึงเริ่มแบ่งตัวเพิ่มจำนวนที่นั่น ตอนนั้นก็สายไปแล้ว

สามารถแพร่ไปทั่วสมอง ไปศูนย์กล้ามเนื้อคอหอยบริเวณก้านสมอง ทำให้วงจร reflex การกลืนไวอย่างรุนแรง เมื่อกลืนน้ำ กล้ามเนื้อจะหดตัวรุนแรง จนทำให้เหมือนกลัวน้ำ (Hydrophobia)

ไปศูนย์การเคลื่อนไหว ทำให้กล้ามเนื้อหดเกร็งเริ่มที่ใบหน้า บางคนหดจนหลังแอ่นทรมาน

แล้วยังใช้เซลล์ประสาทเดินทางจากสมอง ออกมายังต่อมน้ำลาย เพื่อให้โฮสต์ที่มีพฤติกรรมเปลี่ยนนั้น ไล่กัดคนต่อไป

ด้วยเหตุนี้ไวรัสพิษสุนัขบ้า โคตรน่ากลัว สกิลหลบโคตรเงียบ สกิลแพร่ก็ฉลาด ดังนั้นเมื่อโดนสัตว์กัด/ข่วน ให้ไปประเมินที่ห้องฉุกเฉินเลย โดยเฉพาะมีเลือดออก หรือสารคัดหลั่งโดนเยื่อเมือก เช่น ปาก จมูก ตา

ข่าวที่เกี่ยวข้อง