รู้จัก "ออกซิโตซิน" ฮอร์โมนสร้างสัญชาตญาณความเป็นแม่

ร่างกายที่ซับซ้อนของมนุษย์ นอกจากจะประกอบด้วยเซลล์หลายล้านเซลล์แล้ว ยังมี "ฮอร์โมน" ซึ่งเป็นสารเคมีที่ถูกสร้างจากสมอง ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานอื่นๆ หนึ่งในนั้น คือ ความรู้สึก ซึ่งความรู้สึกรัก ผูกพันธ์ พึงพอใจ นั้น ถูกขับเคลื่อน ด้วยฮอร์โมนที่มีชื่อว่า ออกซิโตซิน (Oxytocin) ที่ทำงานเป็นพิเศษในคุณแม่ที่เพิ่งคลอดลูก มีบทบาทสำคัญ ในการสร้างสายใยระหว่างแม่ลูก

ฮอร์โมนแห่งความรัก "ออกซิโตซิน"

ออกซิโตซิน เป็นฮอร์โมนที่ถูกผลิตขึ้นจากไฮโปทาลามัส หรือต่อมใต้สมอง ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของร่างกาย ความพิเศษของฮอร์โมนตัวนี้ คือ จะแสดงในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย เพราะจะหลั่งออกมาตอนที่ผู้หญิงคลอดลูก ทำให้มีแรงเบ่ง และสร้างความผูกพันให้แม่ลูก หลังจากคลอดบุตรแล้ว ฮอร์โมนตัวนี้ยังช่วยกระตุ้นการหลั่งของน้ำนมให้เพียงพอต่อลูกน้อยอีกด้วย เรียกได้ว่า เป็นฮอร์โมนของมนุษย์แม่ โดยแท้

หน้าที่ของ ออกซิโตซิน ในมนุษย์แม่

1. ช่วยในการคลอดลูก

กระตุ้นการหดรัดตัวของกล้ามเนื้อเรียบของมดลูก ทำให้มีการหดรัดตัว ของมดลูกถี่ขึ้นในระยะใกล้คลอด และในระยะคลอด ในขณะคลอดถ้ามีการกระตุ้นการถ่ายขยายของ ปากมดลูกจะทำให้มีการหลั่งของออกซิโทซินเพิ่มมากขึ้น

2. กระตุ้นการหลั่งน้ำนม

เมื่อคุณแม่คลอดลูกแล้ว ออกซิโตซิน จะทำหน้าที่ในการกระตุ้นการหลั่งน้ำนมด้วย โดยกล้ามเนื้อของต่อมน้ำนมบีบตัวให้หลั่งน้ำนมออกมา เมื่อน้ำนมถูกสร้างขึ้นจะไปเก็บไว้ในถุงน้ำนม ออกซิโตซินจะกระตุ้นให้มีการหดรัดตัว ของกล้ามเนื้อเรียบนี้ ทำให้น้ำนมที่สร้างไว้แล้วไหลเข้าไปสู่ท่อน้ำนมเมื่อทารกดูด

3. สร้างสายใยรักระหว่างแม่ลูก

ออกซิโตซินยังมีผลต่ออารมณ์และความรู้สึกของคนเป็นแม่ กระตุ้นให้ผู้หญิงมีพฤติกรรมหรือทำหน้าที่ในการเลี้ยงลูก ซึ่งเป็นไปตามธรรมชาติของมนุษย์ในการสืบพันธุ์ ฮอร์โมนนี้เป็นตัวกระตุ้นให้มารดามีความต้องการ ในการเลี้ยงดูทารก นอกจากนี้จะพบว่า ในมารดาที่ให้บุตรดูดนมของตนเอง จะมีความรักใคร่ผูกพัน ทารกมากกว่ามารดาที่ไม่ได้เลี้ยงบุตรด้วยนมตนเอง

ออกซิโตซินทำงานกับผู้ชายไหม?

ผู้ชายจะมีออกซิโตซิน หลั่งจากไฮโพทาลามัสเหมือนผู้หญิงเช่นกัน นอกจากนี้ยังพบว่า สามารถผลิตได้ในอัณฑะและ อวัยวะสืบพันธุ์อื่นๆ พบว่าในขณะที่ผู้ชายหลั่งอสุจิ เพื่อปกฺสนธิกับไข่ จะมีฮอร์โมนนี้ออกมาด้วย

นอกจากนี้ จากการศึกษาในปัจจุบันพบว่าออกซิโตซินใน เซมินอลฟลูอิด (seminal fluid ) ช่วยในการเคลื่อนที่ของสเปิร์มในโพรงมดลูก เพื่อไปผสมกับไข่ด้วยและ อาจมีผลเกี่ยวกับ พฤติกรรมทางเพศของผู้ชายด้วย

ฮอร์โมนแห่งการสืบเผ่าพันธุ์ของมนุษย์

เราอาจจะเรียกได้ว่า ออกซิโตซิน เป็นฮอร์โมนแห่งการสืบเผ่าพันธุ์ของมนุษย์ เริ่มตั้งแต่สร้างความรู้สึกรักและพึงพอใจ ระหว่างชายหญิง นำไปสู่การสืบพันธุ์ และสร้าง "ความเป็นแม่" ให้กับผู้หญิง ทำให้สามารถเลี้ยงดูบุตร ให้เติบโตต่อไป

จะเกิดอะไรขึ้นถ้า "ออกซิโตซิน" ผิดปกติ

ฮอร์โมนออกซิโตซินหลั่งตามธรรมชาติไม่เพียงพอ ระหว่างคลอดอาจจะทำให้มีปัญหา ในหลายเคส แพทย์จะให้ออกซิโตซินสังเคราะห์ เพื่อกระตุ้นให้ปากมดลูกถ่างขยายได้ดีขึ้น ทำให้การคลอดผ่านไปได้ด้วยดี

ในกรณีหลังคลอด ถ้ามีฮอร์โมนไม่เพียงพ อาจทำให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดีพอที่จะไปบีบเส้นเลือด บริเวณที่รกลอกตัวให้เลือดไหลน้อยลง จะทำให้ผู้คลอดเสียเลือดมากจนถึงแก่ชีวิตได้ จึงต้องอยู่ใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• 12 สิงหาคม 2568 วันแม่แห่งชาติ รถไฟฟ้าบีทีเอสชวนคู่แม่-ลูก โดยสารฟรี
• วันแม่ 2568 สถานการณ์ไทย–กัมพูชา คนไทยเลือกเที่ยวภายในจังหวัด-ใกล้บ้านแทน
• บขส. เตรียมพร้อมจัดรถโดยสารให้บริการทุกเส้นทาง ช่วงหยุดยาววันแม่ 9-12 ส.ค.
• วันแม่ 2568 โพลชี้คนนิยมให้เงินสด - ซื้อทอง เป็นของขวัญให้แม่มากที่สุด
• เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ 6 เดือนแรกสำคัญที่สุด