แบงก์ชาติชี้ ยุคสังคมไร้เงินสด ฉุดยอดพิมพ์ธนบัตรวูบเหลือ 1,300-1,500 ล้านฉบับต่อปี

นางบุษกร ธีระปัญญาชัย ผู้ช่วยผู้ว่าการ สายโครงสร้างพื้นฐานและบริการระบบการชำระเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย(ธปท.) กล่าวว่า การใช้เงินสดในระบบมีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่อง สังเกตได้จากการเติบโตของธนบัตรหมุนเวียนที่ลดลงอย่างเห็นได้ชัด ในอดีตเคยเติบโตในระดับตัวเลขสองหลัก

แต่ปัจจุบันเหลือเพียงประมาณ 3-6% ซึ่งเป็นตัวเลขหลักเดียว การลดลงนี้สะท้อนให้เห็นว่าประชาชนหันมาใช้ระบบ E-payment การชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ มากขึ้น และกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับเงินสดลดน้อยลง
ยกตัวอย่าง การถอนเงินจากตู้ ATM ลดลงอย่างมีนัยสำคัญและการใช้ PromptPay ก็มีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมอย่างชัดเจน จากเดิมที่เคยใช้สำหรับการโอนเงินยอดใหญ่ๆปัจจุบันมีการนำมาใช้จ่ายในชีวิตประจำวันมากขึ้นด้วยยอดเงินเพียงไม่กี่บาท

เช่น ซื้อน้ำ ซื้อข้าว หรือซื้อของตามมุมข้าวที่มีมูลค่า 20-30 บาท ส่งผลให้จำนวนธุรกรรม PromptPay ได้เพิ่มขึ้นอย่างมหาศาลจากประมาณ 14 ล้านธุรกรรมในช่วงปีแรก ๆ ที่เริ่มใช้ มาเป็น 50 ล้านธุรกรรมต่อวันในปัจจุบัน การเปลี่ยนแปลงนี้ส่งผลโดยตรงต่อการเติบโตของธนบัตรหมุนเวียนในระบบ ทำให้เติบโตน้อยลง และคาดว่าจะเติบโตน้อยลงไปเรื่อย ๆ

ในส่วนของการพิมพ์ธนบัตรนั้น ลดลงจากที่เคยสูงถึง 2,000 ล้านฉบับ มาอยู่ที่ประมาณ 1,300-1,500 ล้านฉบับต่อปี ในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม ตัวเลขนี้อาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ในบางปี หากมีนโยบายของรัฐบาลที่เกี่ยวข้องกับการแจกจ่ายเงินเข้ามา \

สาเหตุสำคัญของการลดการพิมพ์ธนบัตรคือ การเปลี่ยนมาใช้ธนบัตรพอลิเมอร์ ซึ่งมีอายุการใช้งานยาวนานกว่าธนบัตรกระดาษมาก

ตัวอย่างเช่น ธนบัตร 20 บาทแบบกระดาษมีอายุใช้งานประมาณ 2 ปี แต่เมื่อเป็นพอลิเมอร์สามารถใช้งานได้ถึง 8 ปี ทำให้ความจำเป็นในการผลิตทดแทนลดลง การเปลี่ยนมาใช้พอลิเมอร์นี้รวมถึงธนบัตร 50 บาท และ 100 บาท ก็คาดว่าจะส่งผลให้การผลิตธนบัตรใหม่ลดลงอย่างต่อเนื่องเช่นกัน

“ไม่ได้บอกว่า ประเทศไทยจะเป็นสังคมไร้เงินสดแต่ใช้คำว่า สังคมที่ใช้เงินสดน้อยลง เนื่องจากยังคงมีคนบางกลุ่มที่ยังคงใช้เงินสดอยู่มาก และบางคนยังมีความจำเป็นต้องใช้เงินสด ซึ่งในส่วนธปท.ก็มีการผลักดันการใช้เงินดิจิทัลต่อเนื่อง เพราะเป็นทางเลือกที่ช่วยประหยัดต้นทุน มีความโปร่งใส และสามารถตรวจสอบได้ สำหรับผู้ที่มีทางเลือกในการชำระเงิน ธนาคารฯ ก็มีระบบดิจิทัลเป็นทางเลือกให้ การใช้เงินสดจะไม่หายไปทั้งหมด แต่จะยังคงมีหมุนเวียนอยู่ในระบบ”

ส่วนประเด็นเรื่องธนบัตรปลอม ไม่ได้เป็นประเด็นที่น่าเป็นห่วงหรือมีการเพิ่มขึ้นแต่อย่างใด ประเทศไทยมีอัตราการปลอมแปลงต่ำมาก อยู่ที่ 0.4 ฉบับต่อล้านฉบับ ซึ่งถือว่าน้อยมากเมื่อเทียบกับบางประเทศที่อาจสูงกว่าระดับดังกล่าว
อย่างไรก็ตามสำหรับการออกธนบัตรพอลิเมอร์ มองว่าจะค่อย ๆ เข้ามาทดแทนธนบัตรกระดาษ โดยเมื่อธนบัตรกระดาษที่มีอยู่เดิมหมดสภาพการใช้งาน ก็จะถูกเก็บกลับเข้าสู่ระบบเพื่อทำลายตามปกติ และธนบัตรพอลิเมอร์จะถูกนำมาใช้ทดแทน ปัจจุบัน ธปท.ไม่ได้พิมพ์ธนบัตรกระดาษแล้ว ส่งผลให้ในอนาคตอันใกล้ ธนบัตรกระดาษจะหาได้ยากขึ้นเรื่อย ๆ เช่นเดียวกับที่ธนบัตร 20 บาทแบบกระดาษที่แทบจะหาไม่ได้แล้วในปัจจุบัน