เปิดเกมยั่งยืน TFM เสิร์ฟกุ้งรักษ์โลก หนุนเกษตรกรไทยสู่ตลาดพรีเมียม

วันนี้ธุรกิจไม่ได้ทำแค่การค้าขาย แต่ต้องตอบโจทย์ความยั่งยืน

พีระศักดิ์ บุญมีโชติ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท ไทยยูเนี่ยน ฟีดมิลล์ จำกัด (มหาชน) หรือ TFM สะท้อนกับ "ฐานเศรษฐกิจ" ถึงความชัดเจนในทิศทางใหม่ของอุตสาหกรรมอาหารสัตว์น้ำ ที่ไม่ได้วัดกันเพียงกำไร แต่ต้องพิสูจน์ว่าอยู่ร่วมกับสิ่งแวดล้อมได้จริง

TFM ซึ่งเป็นผู้ผลิตและจัดจำหน่ายอาหารสัตว์น้ำและสัตว์เศรษฐกิจของไทย เป็นโรงงานแห่งแรกในเอเชียที่ได้รับการรับรองมาตรฐานอาหารสัตว์จากAquaculture Stewardship Council (ASC) ถือเป็นการวางมาตรฐานใหม่ให้อุตสาหกรรมเดินหน้าอย่างยั่งยืน รวมทั้งเป็นการสร้างความได้เปรียบในการแข่งขันในตลาดโลก

เป้าหมายลดคาร์บอนสอดรับกับบริษัทแม่

TFM เลือกเดินหน้า ร่วมมือกับบริษัทแม่อย่าง ไทยยูเนี่ยน กรุ๊ป จำกัด (มหาชน) หรือ TU ตามกลยุทธ์ความยั่งยืนระดับโลกของกลุ่มไทยยูเนี่ยน "SeaChange® 2030"

ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร TFM เล่าว่า หลายปีที่ผ่านมา บริษัทขับเคลื่อนธุรกิจบนเส้นทางเดียวกับไทยยูเนี่ยน มุ่งมั่นลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทุกขอบเขต ทั้ง Scope 1, 2 และ 3 ลง 42% ภายในปี 2573 และตั้งเป้าหมายใหญ่สู่ Net Zero ภายในปี 2593

โรงงานมหาชัยและระโนดของ TFM เป็นตัวอย่างที่ชัดเจน ทั้งสองแห่งได้ติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์กำลังการผลิตรวม 3.1 เมกะวัตต์ โดยที่มหาชัย 2.3 เมกะวัตต์ และที่ระโนด 0.8 เมกะวัตต์ ขณะที่โรงงานมหาชัยยังเปลี่ยนมาใช้เชื้อเพลิงชีวมวลแทนฟอสซิลได้ถึง 70%

ผลลัพธ์คือการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกต่อหน่วยการผลิตได้มากถึง 40% ในปีที่ผ่านมา และยังเดินหน้าปรับปรุงระบบ Boiler ใช้เครื่องจักรที่ประหยัดพลังงาน เช่น รถยกไฟฟ้า รถบรรทุกไฟฟ้า และการนำน้ำควบแน่นกลับมาใช้ใหม่

ด้านสิ่งแวดล้อม TFM ลดการใช้น้ำต่อหน่วยการผลิตได้ 10% และลดปริมาณขยะมากกว่า 70% ผ่านการนำกลับมาใช้ใหม่และรีไซเคิล โรงงานทั้งมหาชัยและระโนดยังดำเนินการแบบ Zero Discharge ไม่มีการปล่อยน้ำเสียหลังบำบัดลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ ซึ่งสะท้อนความมุ่งมั่นในการดูแลสิ่งแวดล้อมในทุกขั้นตอนการผลิต

ล่าสุด ไทยยูเนี่ยน ได้รับการสนับสนุนเงินกู้ด้านความยั่งยืนทางทะเล หรือ Blue Loan วงเงินรวม 150 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือราว 5,000 ล้านบาท จากธนาคารพัฒนาเอเชีย (ADB) โดยเป็นการปล่อยวงเงินกู้ Blue Loan จาก ADB ให้กับอุตสาหกรรมอาหารทะเลในประเทศไทยเป็นครั้งแรก

ผมคิดว่ามันเป็นเรื่องที่ดีมาก ทำให้ธุรกิจสัตว์น้ำตื่นตัว ให้คนมาใส่ใจเรื่องของสิ่งแวดล้อม ใส่ใจเรื่องผลกระทบเรื่องของแรงงาน เรื่องความโปร่งใส่มากขึ้น เพราะเป็นเรื่องจําเป็น

กุ้งรักษ์โลก โครงการที่เริ่มต้นจากฟาร์ม

TFM และกลุ่มไทยยูเนี่ยนได้ริเริ่ม โครงการกุ้งรักษ์โลก (Decarbonization Project) ที่เข้าไปทำงานร่วมกับเกษตรกรอย่างใกล้ชิด ทีมวิชาการของบริษัทลงพื้นที่ช่วยเหลือด้านการเลี้ยงกุ้ง ตั้งแต่การใช้ออโต้ฟีดที่ลดการสิ้นเปลืองพลังงาน การติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์เพื่อปั่นเครื่องออกซิเจนแทนการใช้น้ำมัน ไปจนถึงการปูผ้าพลาสติกในบ่อเพื่อลดการรั่วไหลของสารต่าง ๆ ผลลัพธ์คือการลดก๊าซเรือนกระจกลดลงได้ถึง 25–35%

สิ่งที่เกษตรกรได้รับคือผลลัพธ์ที่จับต้องได้ ตั้งแต่ส่วนลดค่าอาหารกุ้งจาก TFM เมื่อจำหน่ายกุ้งที่ผ่านเกณฑ์เข้าสู่กลุ่มไทยยูเนี่ยน ไปจนถึงการประหยัดค่าไฟผ่านโครงการโซลาร์ฟาร์มแบบ PPA โดยไม่ต้องลงทุนเอง และที่สำคัญคือการเข้าถึงตลาดพรีเมียมที่ต้องการสินค้าจากแหล่งผลิตที่ยั่งยืน

กุ้งรักษ์โลกยั่งยืนของไทยยูเนี่ยน เริ่มต้นจากการที่ TFM ลงพื้นที่ทำงานร่วมกับเกษตรกร ก่อนจะรับซื้อกุ้งจากฟาร์มที่เข้าร่วมโครงการเพื่อนำมาแปรรูปในโรงงานผลิตอาหารทะเลแช่แข็ง และส่งออกไปยังสหรัฐอเมริกา ภายใต้แบรนด์ไทยยูเนี่ยน สู่ชั้นวางของห้างสรรพสินค้ารายใหญ่ อย่างโฮลฟู้ดส์ ซึ่งต้องการสินค้าที่ตอบโจทย์ความยั่งยืนและใส่ใจสิ่งแวดล้อมในทุกขั้นตอนของห่วงโซ่การผลิต

ปัจจุบันมีเกษตรกร 19 รายเข้าร่วมแล้ว และตั้งเป้าผลผลิตระยะแรกไว้ 1,500–2,000 ตัน ซึ่งได้รับผลลัพธ์ที่ชัดเจน ทั้งการลดต้นทุน ระยะเวลาเลี้ยงที่สั้นลง และคุณภาพการผลิตที่ยกระดับขึ้น

ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นครอบคลุมทั้ง Value Chain TFM ได้ผลิตภัณฑ์ที่ตอบโจทย์ตลาดโลก ฟาร์มกุ้งลดต้นทุนและยกระดับมาตรฐาน ไทยยูเนี่ยนมีซัพพลายเชนที่ตอบสนองต่อเป้าหมายการลดคาร์บอน และผู้บริโภคเองก็มีทางเลือกที่ดีต่อโลกมากขึ้น

นักวิชาการคือ “หมอประจำฟาร์ม”

การลงทุนด้านเครื่องจักรที่ได้รับสิทธิประโยชน์ BOI ทำให้สินค้ามีคุณภาพสูงขึ้น ส่งผลให้เกษตรกรใช้ระยะเวลาเลี้ยงสั้นลง ต้นทุนต่ำลง และไม่ต้องพึ่งพาสารเคมีมากเกินไป สิ่งเหล่านี้สัมพันธ์กันทั้งโรงงานและฟาร์ม สุดท้ายจึงเกิดห่วงโซ่อุปทานที่แข็งแรงและยั่งยืน

เเต่อีกจุดแข็งที่ TFM ย้ำคือ การสนับสนุนเกษตรกรด้วยทีมวิชาการ “เหมือนมีหมออยู่ข้างกาย” ที่ช่วยกำหนดตั้งแต่จำนวนลูกกุ้งที่ปล่อยต่อบ่อ ไปจนถึงการให้อาหารด้วยโปรแกรมที่แม่นยำ ไม่มากหรือน้อยเกินไป ลดการสูญเสีย ลดต้นทุน และทำให้สิ่งแวดล้อมในบ่อปลอดภัยขึ้น

การลงทุนเรื่องเครื่องจักรบีโอไอ ช่วยทําให้สินค้าคุณภาพดี เวลาส่งมอบให้กับคู่ค้า เกษตรกร เกษตรกรก็จะได้ประโยชน์ ต้นทุนลดลง จากที่เลี้ยงยาวก็เลี้ยงสั้นลง อาหาร น้ำ การบริหารจัดการดี ไม่จําเป็นต้องไปใช้สารเคมี ใช้ยาลงไปในบ่อ ซึ่งวันนี้มีนักวิชาการเข้าไปช่วยเกษตรกรเลี้ยงเหมือนเป็นหมออยู่ ข้างๆ จะรู้ตั้งแต่วันเเรกที่ปล่อยกุ้ง ว่าต้องปล่อยตัวกี่ตัวต่อไร่ ต่อบ่อ การใช้เครื่องออโตเมชั่น โปรแกรมการให้อาหารกุ้งที่เหมาะสม เพราะถ้าให้มากไปก็จะเป็นขยะ ดังนั้นวิชาการสําคัญมาก ซึ่งจะช่วยเร่งการขับเคลื่อน ESG

เดินหน้าวางแผนพัฒนาผลิตภัณฑ์และโมเดลธุรกิจใหม่ ๆ

TFM ไม่ได้หยุดเพียงการสร้างมาตรฐานการเลี้ยงกุ้งที่ยั่งยืน แต่ยังเดินหน้าวางแผนพัฒนาผลิตภัณฑ์และโมเดลธุรกิจใหม่ ๆ ให้สอดคล้องกับเทรนด์อาหารสัตว์น้ำและอาหารเศรษฐกิจที่ปลอดภัยในอนาคต บริษัทลงทุนด้านวิจัยและพัฒนา (R&D) เพื่อค้นหาวัตถุดิบทดแทนโปรตีนจากหลายแหล่ง ทั้งเพื่อลดความเสี่ยงด้านราคาในระยะ 5–10 ปีข้างหน้า และเพื่อสนับสนุนเกษตรกรให้มีต้นทุนการผลิตที่สมดุลกับประสิทธิภาพการเลี้ยง

TFM ประกาศชัดเจนแล้วว่าจะจริงจังกับการกำหนดมาตรฐานการจัดหาวัตถุดิบที่ปราศจากการตัดไม้ทำลายป่า และสามารถตรวจสอบย้อนกลับได้ทั้งหมด นโยบายดังกล่าวไม่เพียงตอกย้ำความมุ่งมั่นด้านความยั่งยืน แต่ยังเป็นแต้มต่อสำคัญในการสร้าง “Market asset” สินทรัพย์ทางการตลาดของไทยท่ามกลางการแข่งขันที่สูงขึ้นในตลาดโลก

ต้นทุนและแรงกดดันจากตลาด คือ ความท้าทาย

พีระศักดิ์ยอมรับว่า ความท้าทายของการเดินหน้าความยั่งยืนคือเรื่องต้นทุนและแรงกดดันจากตลาด แต่สำหรับเขา สิ่งนี้คือ“mindset ที่ต้องทำ” เพราะโลกกำลังมุ่งไปในทิศทางเดียวกัน และบริษัทที่ไม่ปรับตัวอาจไม่มีที่ยืน

เราทำเรื่องนี้มานาน ไม่ได้เพิ่งเริ่ม เพราะเห็นแล้วว่าเทรนด์ของโลกกำลังเคลื่อนไปในทิศทางเดียวกัน องค์กรใหญ่ทั่วโลกต่างพูดถึงเรื่องความยั่งยืน นี่ไม่ใช่เพียงทางเลือก แต่เป็น กรอบความคิด ที่เราจำเป็นต้องลงมือทำ แม้จะมีความท้าทาย แต่หากเริ่มขยับทีละก้าว จาก 10-20% ค่อย ๆ ขยายไปถึง 30-40% และในที่สุดก็จะไปถึง 100% ได้ สิ่งสำคัญคือการลงมือเริ่มต้น ผมไม่ได้มองว่าความยั่งยืนเป็นต้นทุน แต่มองว่าเป็นสิ่งที่ต้องทำ และเมื่อทำแล้วก็จะได้ผลตอบแทนมากกว่า ทั้งในแง่ของการสร้างความแตกต่างให้สินค้าและบริการมีเอกลักษณ์เฉพาะ ไม่เหมือนใคร และยังเป็นการสร้างจุดแข็งที่ยั่งยืนให้กับองค์กร

มุ่งสร้างวัฒนธรรมองค์กร–เชื่อมโยงทั้งซัพพลายเชน

TFM ไม่ได้ขับเคลื่อนเพียงภายในองค์กร แต่ยังขยายไปสู่ซัพพลายเชนทั้งหมด มีการเรียกซัพพลายเออร์กว่า 400 ราย เพื่อสื่อสารและประกาศนโยบายความยั่งยืนที่ต้องดำเนินไปพร้อมกัน พีระศักดิ์เองก็ลงพื้นที่ไปสัมมนากับเกษตรกรในหลายจังหวัด เพื่อให้เข้าใจว่าเรื่องนี้ไม่ใช่ทางเลือก แต่คือสิ่งจำเป็นต่ออนาคตธุรกิจ

ในตลาดโลก เขามองว่า ความยั่งยืนคือกุญแจที่จะทำให้แบรนด์ไทยเข้าถึงห้างค้าปลีกชั้นนำทั้งในสหรัฐฯ ญี่ปุ่น และยุโรป ตั้งแต่ Whole Foods, Tesco, Walmart ไปจนถึง Sainsbury’s และ Sam’s Club ซึ่งต่างให้ความสำคัญกับมาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อมอยู่แล้ว

อนาคตเรื่องความยั่งยืนจะยิ่งรุนแรงขึ้น ใครไม่ทำก็ตกขบวน นี่คือโอกาสของประเทศไทยที่จะสร้างความแตกต่างเหนือคู่แข่งในเวียดนาม อินเดีย และอินโดนีเซีย ซึ่งยังเผชิญอุปสรรคด้านภาษีและมาตรฐานสิ่งแวดล้อม นี่ไม่ใช่แค่ความได้เปรียบของไทยยูเนี่ยน แต่คือโอกาสของทั้งประเทศ

เขาทิ้งท้าย พร้อมย้ำว่า หากประเทศไทยสามารถสร้างโมเดลการผลิตที่ยั่งยืนได้ จะไม่เพียงสร้างความแข็งแกร่งให้แบรนด์ไทย แต่ยังดึงดีมานด์จากทั่วโลกกลับมาที่ประเทศไทย