4 เครื่องปรุงที่วางนอกตู้เย็น เหมือน "เปิดทางให้เชื้อโรค" แต่หลายบ้านยังใช้ผิดวิธี

4 เครื่องปรุงที่วางนอกตู้เย็นเหมือน “เปิดทางให้เชื้อโรค” หลายบ้านยังใช้ผิดวิธี เสี่ยงเจ็บป่วยไม่รู้ตัว

แค่ความผิดพลาดเล็กน้อยในการเก็บเครื่องปรุง ก็อาจทำให้ทั้งครอบครัวต้องแลกด้วยสุขภาพ กรณีของคุณลุงหลี่ วัย 56 ปี คือบทเรียนที่ชัดเจน

เมื่อไม่นานมานี้ หลังจากรับประทานอาหารเย็นที่มีเมนูปลาตุ๋นกับเต้าเจี้ยวโฮมเมด ลุงหลี่เริ่มมีอาการเวียนหัว คลื่นไส้ และกลางดึกก็ท้องเสียอย่างรุนแรง จนต้องรีบพาส่งโรงพยาบาล ผลการวินิจฉัยพบว่าเกิดจากอาหารเป็นพิษ ซึ่งมีต้นตอมาจากขวดเต้าเจี้ยวที่ไม่ได้แช่เย็นหลังเปิดใช้

ที่แท้ ลุงหลี่วางขวดเต้าเจี้ยวไว้ริมหน้าต่างในครัว เพราะเห็นว่าใช้งานสะดวก แม้จุดนั้นจะโดนแดดส่องโดยตรง แถมช่วงหลังอากาศก็ร้อนจัด เต้าเจี้ยวเริ่มเหนียวข้นและมีกลิ่นเปรี้ยวขึ้น แต่ลุงหลี่ยังเชื่อว่า “สมัยก่อนก็เก็บแบบนี้ แค่ตักส่วนบนทิ้งก็พอ”

อย่างไรก็ตาม แพทย์จากแผนกระบบทางเดินอาหารเตือนว่า เครื่องปรุงหมักเค็มอย่างเต้าเจี้ยว หากไม่เก็บในตู้เย็นหลังเปิดใช้ มีความเสี่ยงต่อการปนเปื้อนเชื้อ Listeria ซึ่งอาจทำให้เกิดพิษร้ายแรง โดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่ภูมิคุ้มกันอ่อนแอ

ลุงหลี่ต้องนอนโรงพยาบาลให้น้ำเกลือติดต่อกัน 5 วันกว่าจะฟื้นตัว แพทย์จึงฝากเตือนว่า ถึงแม้ฉลากผลิตภัณฑ์จะไม่ได้ระบุว่าต้องแช่เย็น แต่เครื่องปรุงบางชนิด เมื่อเปิดแล้ว “จำเป็นต้องแช่เย็น” ไม่เช่นนั้น อาจเกิดผลเสียต่อสุขภาพโดยไม่รู้ตัว

4 เครื่องปรุงเมื่อเปิดแล้ว “จำเป็นต้องแช่เย็น”

• เครื่องปรุงหมัก

เช่น เต้าเจี้ยว กะปิ เต้าหู้เหม็น ฯลฯ ล้วนผ่านกระบวนการหมักด้วยจุลินทรีย์ หากเปิดฝาแล้ววางทิ้งไว้ในสภาพแวดล้อมที่ร้อนและชื้น จุลินทรีย์ภายในจะยิ่งเจริญเติบโตมากขึ้น ขณะเดียวกันเชื้อราและแบคทีเรียจากภายนอกก็สามารถปนเปื้อนได้ง่ายเช่นกัน

เมื่ออุณหภูมิสูงกว่า 30 องศาเซลเซียส เพียงไม่กี่วัน บริเวณปากขวดเต้าเจี้ยวอาจขึ้นราหรือเกิดการเปลี่ยนสภาพได้

ควรใช้ช้อนสะอาดตักทุกครั้ง ปิดฝาให้สนิท และนำเข้าตู้เย็นทันทีหลังใช้งาน

หากพบว่ามีราหรือกลิ่นผิดปกติ ควรทิ้งทั้งขวดโดยไม่เสียดายเด็ดขาด

• เครื่องปรุงที่มีโปรตีนสูง

เครื่องปรุงที่หลายบ้านใช้เป็นประจำ เช่น ซอสหอยนางรม มายองเนส หรือซอสปรุงรสต่าง ๆ ล้วนมีโปรตีนสูง จึงเสี่ยงต่อการขึ้นราหรือบูดได้ง่ายหากเก็บไว้ที่อุณหภูมิห้อง

โดยเฉพาะซอสหอยนางรมที่มีทั้งโปรตีนและน้ำตาลในปริมาณเล็กน้อย ยิ่งเป็นแหล่งอาหารชั้นดีของเชื้อรา หากไม่แช่เย็นหลังเปิดขวด

เชื้อรากลุ่มนี้อาจผลิตสารอะฟลาทอกซิน ซึ่งเป็นหนึ่งในสารก่อมะเร็งตับที่อันตรายที่สุด

คำแนะนำคือ หลังเปิดใช้แล้วควรแช่ตู้เย็นทันที และใช้ให้หมดภายใน 1 เดือน

• เครื่องปรุงที่มีไขมันสูง

เครื่องปรุงอย่างเช่น เนยถั่ว ซอสงา หรือซอสชีส ล้วนมีไขมันสูง โดยเฉพาะไขมันไม่อิ่มตัว ซึ่งเมื่อสัมผัสกับอากาศจะเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชัน ทำให้เกิดกลิ่นเหม็นหืน และอาจก่อให้เกิดอนุมูลอิสระที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย

โดยเฉพาะซอสเผ็ด เช่น น้ำพริกเผา ซอสพริก ต่างก็เน่าเสียได้ง่ายหากเก็บไม่ถูกวิธี

แนะนำให้เก็บในขวดแก้วที่ปิดฝาแน่น หลีกเลี่ยงแสงแดด แช่ตู้เย็นช่องธรรมดา และควรใช้ให้หมดภายใน 3 เดือน

• เครื่องปรุงรสเข้มข้นแบบน้ำ ๆ

ซอสมะเขือเทศ ซอสพริก ซอสบาร์บีคิว ฯลฯ มักมีความชื้นสูงถึงประมาณ 60% ซึ่งเป็นสภาพแวดล้อมที่เหมาะต่อการเจริญเติบโตของเชื้อจุลินทรีย์ที่ชอบความชื้น

จากการวิจัยพบว่า ซอสมะเขือเทศที่วางไว้ในอุณหภูมิห้อง เพียง 3 วันก็เริ่มเสื่อมสภาพได้ แต่หากเก็บแช่เย็นอย่างเหมาะสม จะยืดอายุการใช้งานได้นานถึง 1 เดือน ควรใช้ช้อนสะอาดตัก หลีกเลี่ยงไม่ให้มีน้ำปนเปื้อนขณะใช้งาน

เครื่องปรุงราคาไม่กี่สิบบาท อาจนำไปสู่ค่ารักษาหลักหมื่นได้หากเก็บผิดวิธี เปลี่ยนพฤติกรรมเล็ก ๆ ตั้งแต่วันนี้—อ่านฉลากให้ละเอียด แช่เย็นเมื่อจำเป็น ใช้อย่างสะอาด และเก็บให้ถูกต้อง