Nvidia-AMD ยอมจ่าย15% รายได้ขายชิปในจีนให้รัฐบาลสหรัฐฯ แลกอนุญาตส่งออก

เอ็นวิเดีย คอร์ป (Nvidia Corp.) และแอดวานซ์ ไมโคร ดีไวเซส อิงก์ (Advanced Micro Devices Inc. : AMD) ตกลงที่จะจ่าย 15% ของรายได้จากการขายชิปปัญญาประดิษฐ์ (AI) ในตลาดจีนให้แก่รัฐบาลสหรัฐฯ เพื่อแลกกับการได้รับใบอนุญาตส่งออก มาตรการนี้ถือว่าแทบไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในประวัติศาสตร์ธุรกิจสมัยใหม่ และอาจสร้างแรงกระเพื่อมทั้งต่อบริษัทสหรัฐฯ และรัฐบาลปักกิ่ง

ตามข้อมูลจากแหล่งข่าวที่ใกล้ชิด เอ็นวิเดียจะส่งมอบ 15% ของรายได้จากการขายชิปเร่งประมวลผล AI รุ่น H20 ในจีนให้กับรัฐบาลสหรัฐฯ ส่วน AMD ก็จะจ่ายในสัดส่วนเดียวกันจากรายได้ของชิปรุ่น MI308 โดยแหล่งข่าวรายนี้ขอไม่เปิดเผยชื่อ เนื่องจากเกี่ยวข้องกับการหารือภายใน

ข้อตกลงนี้สะท้อนแนวทางของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ที่มักใช้การเจรจาเพื่อสร้างผลตอบแทนทางการเงินแก่สหรัฐฯ แลกกับการผ่อนปรนเงื่อนไขทางการค้า ฝ่ายบริหารของเขาเคยแสดงความพร้อมผ่อนคลายมาตรการ เช่น ภาษีศุลกากร เพื่อแลกกับการลงทุนในสหรัฐฯ ขนาดมหึมา ตัวอย่างชัดคือกรณีแอปเปิล อิงก์ (Apple Inc.) ที่ให้คำมั่นลงทุน 600,000 ล้านดอลลาร์ในภาคการผลิตภายในประเทศ แต่การจัดเก็บ “ภาษีส่งออก” ในลักษณะเฉพาะเจาะจงต่อบางบริษัทเช่นนี้ แทบไม่มีบันทึกในประวัติศาสตร์สมัยใหม่

อย่างไรก็ดี จีนมีแนวโน้มไม่เห็นด้วยกับแนวคิดนี้ ปักกิ่งซึ่งเริ่มไม่เป็นมิตรต่อการใช้ชิป H20 ในบริษัทจีน ได้ส่งสัญญาณผ่านบัญชีโซเชียลมีเดีย “Yuyuantantian” ของสถานีโทรทัศน์ CCTV ที่มักสะท้อนท่าทีรัฐบาล โดยวิจารณ์เมื่อวันอาทิตย์ว่าชิปดังกล่าวมีช่องโหว่ด้านความปลอดภัยและมีประสิทธิภาพต่ำ

เจคอบ เฟลด์โกอีส (Jacob Feldgoise) นักวิจัยจากศูนย์เพื่อความมั่นคงและเทคโนโลยีเกิดใหม่ (Center for Security and Emerging Technology) ในกรุงวอชิงตัน ชี้ว่า “นี่เป็นการแลกเปลี่ยนผลประโยชน์ที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในมุมมองการควบคุมการส่งออก และเสี่ยงทำลายเหตุผลด้านความมั่นคงแห่งชาติของสหรัฐฯ”

เขาเสริมว่า การดำเนินการเช่นนี้ “อาจบั่นทอนความน่าเชื่อถือของสหรัฐฯ ในการเจรจากับพันธมิตรเพื่อใช้มาตรการควบคุมที่สอดคล้องกัน เพราะพันธมิตรอาจมองว่าผู้กำหนดนโยบายสหรัฐฯ พร้อมแลกข้อกังวลด้านความมั่นคงไปเพื่อผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ”

ปฏิกิริยาบริษัท-กระทรวงพาณิชย์สหรัฐฯ และบทบาทเจนเซน ฮวง

ด้านโฆษกเอ็นวิเดียกล่าวว่าบริษัทปฏิบัติตามกฎการส่งออกของสหรัฐฯ และแม้จะหยุดส่งชิป H20 ให้จีนมาหลายเดือนแล้ว แต่ยังคงหวังว่ากฎปัจจุบันจะเปิดทางให้บริษัทสหรัฐฯ แข่งขันได้ในตลาดจีน ขณะที่ AMD ยังไม่ให้ความเห็นในทันทีต่อคำขอสัมภาษณ์

ไฟแนนเชียลไทมส์เป็นผู้รายงานเรื่องนี้เป็นครั้งแรก ก่อนหน้านั้นสื่อเดียวกันเพิ่งรายงานว่า กระทรวงพาณิชย์สหรัฐฯ เริ่มออกใบอนุญาตสำหรับชิป H20 เมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา เพียงไม่กี่วันหลังจากเจนเซน หวง (Jensen Huang) ประธานเจ้าหน้าที่บริหารเอ็นวิเดีย พบปะกับประธานาธิบดีทรัมป์

ในช่วงที่ผ่านมา หวงเป็นผู้ที่ล็อบบี้อย่างต่อเนื่องเพื่อให้สหรัฐฯ ยกเลิกข้อจำกัด โดยให้เหตุผลว่าการกีดกันจีนจะชะลอการแพร่ขยายเทคโนโลยีสหรัฐฯ และเป็นการผลักดันให้คู่แข่งท้องถิ่น เช่น หัวเว่ย เทคโนโลยี่ จำกัด (Huawei Technologies Co.) ได้เปรียบ

ผลกระทบต่อการแข่งขันในตลาดชิป และแนวโน้มรายได้

Hebe Chen นักวิเคราะห์จากวานเทจ มาร์เก็ตส์ (Vantage Markets) ในเมลเบิร์น ระบุว่า “มาตรการควบคุมการส่งออกชิปไปจีนคือไพ่ต่อรองเชิงยุทธศาสตร์” ที่ทำให้สหรัฐฯ มีอำนาจควบคุมมากขึ้นในเทคโนโลยีสำคัญระหว่างการเจรจาการค้ากับจีน

ทั้งนี้ ในระยะยาว มาตรการนี้อาจทำให้เอ็นวิเดียและ AMD ชะลอการขยายตัวในตลาดนำเข้าชิปที่ใหญ่ที่สุดในโลก ขณะเดียวกันก็เป็นโอกาสให้ผู้ผลิตชิปจีนครองส่วนแบ่งตลาดเพิ่มขึ้นและเร่งพัฒนานวัตกรรมภายในประเทศ โดยหากสหรัฐฯ เดินหน้าจัดเก็บภาษีนี้ แม่จะสร้างรายได้ให้รัฐบาล แต่ก็ไม่มากในเชิงสัดส่วน เพราะสองบริษัทระบุว่าต้องใช้เวลาฟื้นกำลังการผลิต สำหรับเวอร์ชันเฉพาะในจีน แม้คำสั่งซื้อจะกลับสู่ระดับเดิม ซึ่งยังไม่แน่นอน

ในไตรมาสสิ้นสุด 27 เมษายนที่ผ่านมา เอ็นวิเดียมีรายได้จาก H20 อยู่ที่ 4.6 พันล้านดอลลาร์ เพียงไม่กี่วันหลังข้อจำกัดใหม่มีผล และยังไม่สามารถส่งมอบรายได้ 2.5 พันล้านดอลลาร์จากยอดขายในจีนได้ ซึ่งหมายความว่าหากไม่มีข้อจำกัด บริษัทอาจมียอดขาย H20 ในจีนกว่า 7 พันล้านดอลลาร์ และหากกลับไปสู่ระดับนี้ รัฐบาลสหรัฐฯ จะได้ราว 1 พันล้านดอลลาร์ต่อไตรมาสจากข้อตกลงนี้

ด้าน AMD มอร์แกน สแตนลีย์ประเมินว่าหากยกเลิกข้อจำกัด บริษัทอาจทำรายได้ 3-5 พันล้านดอลลาร์ในปี 2025 ปัจจุบันชิป Ascend ของหัวเว่ย ซึ่งเป็นทางเลือกในประเทศ ครองความต้องการในตลาดจีนแล้วราว 20-30%

เวย์-เซิร์น หลิง (Vey-Sern Ling) กรรมการผู้จัดการจาก Union Bancaire Privee ในสิงคโปร์ ระบุว่า “รัฐบาลสหรัฐฯ ต้องการรายได้เพื่อลดการขาดดุลงบประมาณอย่างชัดเจน และมีความกระตือรือร้นในการจัดเก็บภาษี” แต่ปัจจัยซับซ้อนคือข้อกล่าวหาของจีนว่าชิป H20 มี “แบ็กดอร์” ซึ่งอาจเป็นกลยุทธ์เพื่อชี้ว่าจีนไม่ได้ขาดแคลน หรือจำเป็นต้องพึ่งพาชิปจากสหรัฐฯ อย่างแท้จริง