“พระมหากษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์” พระองค์ใด ที่ทรงมีพระบรมรูปประทับบนเหรียญเป็นพระองค์แรก?
พระมหากษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ พระองค์ใด ที่ทรงมีพระบรมรูปประทับบนเหรียญเป็นพระองค์แรก?
ทุกวันนี้เวลาใช้จ่าย เรามักจะเห็นพระบรมรูปของพระมหากษัตริย์ไทยประทับอยู่บนเหรียญกันจนเป็นที่ชินตา แต่เคยสงสัยไหมว่า พระมหากษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์พระองค์ใดคือพระองค์แรกที่มีการอัญเชิญพระบรมรูปประทับบนหน้าเหรียญ?
มีข้อมูลระบุจากกรมศิลปากร บอกว่า พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5คือพระมหากษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์พระองค์แรกที่มีการอัญเชิญพระบรมรูปประทับบนหน้าเหรียญ
เหรียญที่ประทับพระบรมรูปของพระองค์ มีลักษณะกลมแบน ขอบมีเฟือง และด้านหน้าปรากฏพระบรมรูปของรัชกาลที่ 5 ผินพระพักตร์ซ้าย อยู่ครึ่งพระองค์
บริเวณริมของเหรียญมีพระปรมาภิไธยว่า “สมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว”
ด้านหลังปรากฏตราแผ่นดิน ซึ่งด้านบนเป็นรูปพระมหาพิชัยมงกุฎ เปล่งรัศมีครอบพระแสงจักรและพระแสงตรี ถัดลงมาด้านล่างเป็นตราอาร์ม (เครื่องหมายมักเป็นรูปโล่ที่ภายในผูกเป็นลวดลาย ใช้เป็นสัญลักษณ์ของวงศ์ตระกูล-ผู้เขียน) แบ่งออกเป็น 3 ช่อง
ช่องบนเป็นรูปช้างสามเศียร ช่องล่างซ้ายเป็นรูปช้างยืนหันหน้าไปทางซ้าย ส่วนช่องล่างขวาเป็นรูปกริชไขว้ มีคชสีห์และราชสีห์ถือฉัตรกระหนาบสองข้าง
ถัดลงมาใต้ตราอาร์ม ปรากฏพระสังวาลนพรัตนราชวราภรณ์ ด้านหลังเป็นเครื่องราชูปโภค มีฉลองพระองค์ครุยเป็นพื้นแบบม่าน ธารพระกรและพระแส้อยู่ด้านซ้าย ฉลองพระบาทอยู่ริมฐานฉัตร ริมขอบซ้ายปรากฏคำว่ากรุงสยาม ส่วนริมขอบขวามีคำว่า “รัชกาลที่ ๕” ปรากฏอยู่ และริมล่างมีเขียนว่า“บาทหนึ่ง”
แม้ในเหรียญจะไม่ระบุถึงปีที่ผลิต แต่กรมศิลปากรก็ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า เหรียญนี้ผลิตครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2419
ไม่เพียงกรมศิลปากรที่ปรากฏข้อมูลดังกล่าว แต่กรมธนารักษ์ สำนักงานธนารักษ์พื้นที่นครศรีธรรมราช ก็ระบุไว้เช่นกันว่า
“นอกจากนี้ยังมีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญอีกอย่างหนึ่ง คือ รัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นำพระบรมรูปของพระองค์ประทับลงบนเหรียญ ซึ่งนับเป็นครั้งแรกที่มีการนําพระบรมรูปของพระมหากษัตริย์ไทยประทับลงบนเหรียญกษาปณ์”
ถ้าเราย้อนไปดูในสมัยรัชกาลที่ 5 ช่วงนั้นมีการปรับปรุงด้านการเงิน ยกเลิกการใช้พดด้วง รวมถึงสร้างโรงกษาปณ์เป็นแห่งที่ 2 (ครั้งแรกสมัยรัชกาลที่ 4) ขึ้นในพระบรมมหาราชวัง เพื่อตอบรับการเติบโตของเศรษฐกิจและการใช้เหรียญที่เพิ่มขึ้น จึงไม่แปลกใจที่พระบรมรูปของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะปรากฏอยู่บนเหรียญของไทยเป็นครั้งแรก
อ่านเพิ่มเติม :
- “เงินเหรียญนก” ต่างชาติใช้ค้าขายกับสยามยุค ร.4 แต่เกิดปัญหาเพราะอะไร?
- พระราชทรัพย์รัชกาลที่ 3 จำนวน 40,000 ชั่ง ที่มอบไว้แก่รัชกาลถัดไป เป็นเงินกี่บาท ?
- เงินฮาง-เงินฮ้อย เงินตราโบราณที่ใช้กันในภาคอีสาน และลุ่มแม่น้ำโขง
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
อ้างอิง :
www.finearts.go.th/kamphaengphetmuseum/view/42953-เหรียญพระบรมรูป—ตราแผ่นดิน-ชนิดราคา-1-บาท
https://nakhonsithammarat.treasury.go.th
https://pattani.treasury.go.th/th
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 7 กรกฎาคม 2568
อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : “พระมหากษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์” พระองค์ใด ที่ทรงมีพระบรมรูปประทับบนเหรียญเป็นพระองค์แรก?
ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.silpa-mag.com