ส่อเลื่อน‘รถไฟฟ้า20บาท’ อ้างรอพรบ.3ฉบับ-กม.ลูก

รมช.คมนาคมเผย "รถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย" ส่อแววเลื่อนจาก 1 ต.ค. 68 อีกประมาณ 1 เดือน ระบุต้องรอการพิจารณา พ.ร.บ. 3 ฉบับ-ออกกฎหมายลูก ชี้ “สายสีแดง-สีม่วง” อาจหยุดใช้นโยบาย 30 ก.ย.นี้ หลังมติ ครม.กำหนดให้ใช้ครบ 8 เส้นทางพร้อมกัน ด้าน “กฤษฎีกา” ตีตกแผนสำรอง คค.เสนอขอใช้ “งบกลาง” อุดหนุนชดเชยช่วงรอ กม. ลั่นไม่ใช่เรื่องเร่งด่วน "พปชร." เตือนรัฐเสี่ยงแบกหนี้แฝงระยะยาว

เมื่อวันที่ 25 สิงหาคม นางมนพร เจริญศรี รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม เปิดเผยว่า ตามที่ในวันนี้ (25 ส.ค. 68) ตั้งแต่เวลา 00.01 น. ได้เปิดให้ลงทะเบียนรับสิทธิมาตรการค่ารถไฟฟ้าสูงสุดไม่เกิน 20 บาท (20 บาทตลอดสาย) ผ่านแอปพลิเคชัน “ทางรัฐ” นั้น จากข้อมูลของกรมการขนส่งทางราง (ขร.) ณ เวลา 14.30 น. พบว่า มีจำนวนผู้ลงทะเบียนสำเร็จ 116,347 คน แบ่งเป็นบัตร Rabbit จำนวน 95,377 ใบ และบัตร EMV จำนวน 30,056 ใบ

สำหรับในขณะนี้ กระทรวงคมนาคม (คค.) ได้เร่งผลักดันพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) 3 ฉบับ เพื่อสนับสนุนมาตรการอัตราค่าโดยสารรถไฟฟ้าสูงสุด 20 บาทตลอดสาย ระยะที่ 2 ประกอบด้วย 1.ร่าง พ.ร.บ.การขนส่งทางราง พ.ศ. …. ได้เตรียมเข้าสู่การพิจารณาของสมาชิกวุฒิสภา (สว.) แล้ว ส่วน 2.ร่าง พ.ร.บ.การบริหารจัดการระบบตั๋วร่วม พ.ศ. …. (พ.ร.บ.ตั๋วร่วม) เนื่องจาก พ.ร.บ.ตั๋วร่วมจะต้องจัดตั้ง "กองทุนส่งเสริมระบบตั๋วร่วม" ซึ่งจะเป็นกลไกสำคัญในการชดเชยส่วนต่างของรายได้ค่าโดยสารให้แก่ผู้ให้บริการรถไฟฟ้าต่างๆ เพื่อให้สามารถเก็บค่าโดยสารในอัตรา 20 บาทตลอดสายได้จริง

และ 3.พ.ร.บ.การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2543 (พ.ร.บ.รฟม.) โดยขณะนี้ร่าง พ.ร.บ.ตั๋วร่วมและ พ.ร.บ.รฟม.ได้ผ่านการพิจารณาของคณะกรรมาธิการสภาผู้แทนราษฎร (กมธ.สส.) ครบทุกมาตราแล้ว และผ่านการพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎรในวาระที่ 1 โดยอยู่ระหว่างการพิจารณาในวาระที่ 2 และ 3 ก่อนเข้าสู่การพิจารณาของ สว.ต่อไป

นางมนพรกล่าวต่อว่า รัฐบาลและกระทรวงคมนาคม ได้พยายามผลักดันการประกาศใช้มาตรการรถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสายในวันที่ 1 ต.ค. 2568 ตามที่เคยประกาศไว้ แต่กระบวนการพิจารณาของกลไกทางสภา รวมถึงการประกาศบังคับใช้ของกฎหมายลูก ซึ่งอาจจะเกิดความล่าช้า โดยจะใช้ระยะเวลาอีกประมาณ 1 เดือน จึงอาจจะทำให้ต้องขยับการประกาศใช้มาตรการออกไปอีก

อย่างไรก็ตาม หากมีการขยับวันที่ประกาศใช้มาตรการในระยะที่ 2 นั้น ในส่วนของรถไฟฟ้าสายสีแดง และรถไฟฟ้าสายสีม่วง ที่ได้เปิดใช้มาตรการไปแล้วตั้งแต่ช่วง พ.ย. 2566 จะต้องยกเลิกใช้มาตรการ 20 บาทตลอดสายออกไปก่อนด้วย เนื่องจากมติ ครม.เมื่อวันที่ 8 ก.ค. 2568 ได้กำหนดให้สายสีม่วงและสายสีแดงสิ้นสุดมาตรการในวันที่ 30 ก.ย. 2568 ก่อนจะเริ่มมาตรการครบทุกเส้นทางทั้งหมด ตั้งแต่วันที่ 1 ต.ค. 2568 - 30 ก.ย. 2569 หรือตามมติ ครม.

สำหรับมาตรการรถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย จะครอบคลุมโครงข่ายเส้นทางรถไฟฟ้าในเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑล จำนวน 8 สาย คือ รถไฟฟ้าสายสีเขียว, สีทอง, สีเหลือง, สีชมพู, สีน้ำเงิน, สีม่วง, สีแดง และแอร์พอร์ตเรลลิงก์ (ARL) รวม 13 เส้นทาง ระยะทางรวม 276.84 กิโลเมตร (กม.) ทั้งสิ้น 194 สถานี ซึ่งกระทรวงคมนาคมมีเป้าหมายช่วยลดค่าครองชีพในการเดินทางให้ประชาชน อีกทั้งยังเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงระบบขนส่งสาธารณะอย่างเท่าเทียม มีความปลอดภัย สะดวก รวดเร็ว และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม พร้อมช่วยลดรถยนต์บนถนน ลดอุบัติเหตุ และมลพิษทางอากาศด้วย

ผู้สื่อข่าวรายงานจากกระทรวงคมนาคมว่า ขณะนี้นายสุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ รมว.คมนาคม ได้รับรายงานจากกฤษฎีกาเรื่องกรณีที่กระทรวงคมนาคมจะขอใช้งบกลางมาใช้ในโครงการรถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย เพื่อชดเชยให้ผู้ประกอบการรถไฟฟ้าสีต่างๆ หาก พ.ร.บ.กรมราง, พ.ร.บ.ตั๋วร่วม และ พ.ร.บ.รฟม.ยังไม่ผ่านการพิจารณาจากสภาและเสนอเข้าวุฒิสภา เนื่องจากต้องใช้ระยะเวลาในการออกกฎหมายลูก ตามที่เคยกำหนดว่าจะให้มีผลบังคับใช้ในวันที่ 1 ต.ค. 68 นั้น จากนั้นกระทรวงคมนาคมได้มีแผนสำรองในการเสนอขอรับจัดสรรงบกลางมาใช้ดำเนินการ แต่ล่าสุดคณะกรรมการกฤษฎีกาได้ตีความว่า กระทรวงคมนาคมไม่สามารถเสนอขอรับจัดสรรงบกลางมาใช้ชดเชยได้ เนื่องจากมองว่ายังไม่เป็นเรื่องเร่งด่วน

ดังนั้น กระทรวงคมนาคมจึงเร่งพยายามผลักดันการพิจารณาร่าง พ.ร.บ.ทั้ง 3 ฉบับให้ผ่าน ซึ่งปัจจุบัน พ.ร.บ.กรมรางได้ผ่านสภาผู้แทนฯ และจ่อเข้าวุฒิสภาแล้ว ส่วน พ.ร.บ.ตั๋วร่วม และ พ.ร.บ.รฟม.นั้น จะมีการพิจารณาวาระที่ 2 และ 3 ในสัปดาห์นี้ ซึ่งตามขั้นตอนในการพิจารณา เมื่อผ่านสภาเข้าสู่การพิจารณาของวุฒิสภา ก็ต้องใช้เวลา 1 เดือน และหากผ่านการพิจารณาแล้ว ก็ต้องเข้าขั้นตอนการจัดทำออกกฎหมายที่ใช้ระยะเวลาเป็นเดือน ซึ่งจะไม่ทันตามที่รัฐบาลได้ประกาศว่า จะมีผลบังคับใช้มาตรการรถไฟฟ้าสูงสุดไม่เกิน 20 บาท ได้ทันวันที่ 1 ต.ค. 2568 แน่นอน

ด้านนายธีระชัย ภูวนาถนรานุบาล รองหัวหน้าพรรคฝ่ายเศรษฐกิจ พรรคพลังประชารัฐ และอดีต รมว.การคลัง แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับนโยบายรถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย ที่รัฐบาลประกาศว่าจะเริ่มใช้วันที่ 1 ตุลาคมนี้ ว่า เป็นไปได้ยาก เนื่องจากโครงสร้างสัญญาสัมปทานของแต่ละเส้นทางแตกต่างกัน และจะก่อภาระแก่งบประมาณ โดยรัฐบาลจะต้องชดเชยรายได้แก่เอกชนจำนวนมหาศาล เบื้องต้นคาดว่าไม่ต่ำกว่า 15,000-20,000 ล้านบาทต่อปี และจะเพิ่มขึ้นอีกมากตามการขยายเส้นทางรถไฟฟ้า อีกทั้งยังติดปัญหา “ตั๋วร่วม” ที่ล่าช้ามานาน อันจะเป็นอุปสรรคต่อการคิดค่าโดยสาร 20 บาทตลอดสาย รวมทั้งจะเป็นการชดเชยที่เอื้อประโยชน์แก่เอกชนที่เกินความจำเป็น รัฐบาลอย่ายื้อเดินหน้านโยบายนี้เพียงเพื่อหวังคะแนนนิยม เพราะจะยิ่งซ้ำเติมประชาชนที่กำลังเผชิญภาระค่าครองชีพสูง และอาจมองว่ารัฐบาล “ให้สัญญาเกินจริง” จนนำไปสู่วิกฤตทางการคลังในอนาคต

โดยนายธีระชัยได้เสนอทางออกอย่างเป็นรูปธรรม โดยระยะสั้นให้รัฐอุดหนุนเฉพาะเส้นทางที่แรงงานใช้จำนวนมาก เช่น เส้นทางเชื่อมปริมณฑลเข้าสู่ย่านธุรกิจ โดยจ่ายชดเชยให้แก่ผู้ประกอบการเป็นรายหัวจำกัดช่วงเวลา เฉพาะชั่วโมงเร่งด่วนเช้าเย็นในวันทำงาน ระยะกลางให้เร่งดำเนินการตั๋วร่วมเพื่อออกตั๋วในรูปแบบการ์ด ให้แก่กลุ่มรายได้น้อยและแรงงานเหมือนแนวทางที่ประเทศพัฒนาแล้ว พร้อมจัดตั้ง “กองทุนระบบขนส่งสาธารณะ” ที่โปร่งใส เปิดเผยตัวเลขการใช้จ่าย เก็บเงินรายเดือนจากเจ้าของรถยนต์ในกรุงเทพฯ และปริมณฑล ในลักษณะเก็บภาษีเฉพาะ (Earmarked Tax) เพื่อใช้อุดหนุนตรงผ่านการเพิ่มเครดิตในการ์ดตั๋วของแต่ละบุคคล โดยตั้งเป้าหมายให้ใช้เงินเฉพาะจากกองทุนฯ เพื่อลดภาระต่องบประมาณส่วนรวมให้เหลือน้อยที่สุด.