อ.ชลิดาภรณ์ ชี้ผลวิจัย 'แต่งงานข้ามรัฐ’ ยิ่งสร้างไบแอส ไม่นับญาติ ยกเคสเพจกีฬา ยังเจอเมนต์คลั่งชาติแรง

ชลิดาภรณ์ ชี้วิจัยพบ ‘แต่งงานข้ามรัฐ’ กลับยิ่งสร้างไบแอส ไม่นับญาติ – ขอ ก่อนฟาดกันบนโซเชียลให้นึกถึง ‘เซปักตะกร้อ’ เชื่อสิ่งเอเชียแชร์ร่วม มีมากกว่าความต่าง

เมื่อวันที่ 16 สิงหาคม เวลา 10.30 น. ที่หอประชุมศรีบูรพา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ สถาบันปรีดี พนมยงค์ จัดงานเสวนา PRIDI Talks #32 : “อนาคตไทย–อาเซียน: ความร่วมมือเพื่อสันติภาพท่ามกลางระเบียบโลกใหม่” โดยมี รศ.ดร.อนุสรณ์ ธรรมใจ ประธานกรรมการบริหารสถาบันปรีดี พนมยงค์ กล่าวนำเปิดงานในหัวข้อ “สันติภาพในอาเซียนและไทยภายใต้ระบบพหุขั้วอำนาจ”

จากนั้นเข้าสู่ช่วงเสวนา โดยมีวิทยากรได้แก่ รศ.ดร.มารค ตามไท อาจารย์ประจำสาขาวิชาสันติศึกษา ม.พายัพ, ดร.วีระยุทธ กาญจน์ชูฉัตร รองหัวหน้าพรรคประชาชน, นายจักรภพ เพ็ญแข ที่ปรึกษาของเลขาธิการนายกรัฐมนตรี, รศ.ดร.ปิติ ศรีแสงนาม อาจารย์ประจำคณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ ศ.ดร.ชลิดาภรณ์ ส่งสัมพันธ์ อาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ดำเนินรายการโดย อ.ดร.ปองขวัญ สวัสดิภักดิ์ อาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ในตอนหนึ่ง ศ.ดร.ชลิดาภรณ์กล่าวว่า มีเรื่องที่อยากเอามาแชร์ เป็นเรื่องที่เพิ่งเขียนเสร็จ ชื่อว่า Mobility of hatred and fear ซึ่งด้วยความบังเอิญส่งงานช้า เพราะเพิ่มส่วนที่เป็นความขัดแย้งตึงเครียดระหว่างไทย-กัมพูชาเข้าไป

“เขียนปุ๊บส่งปั๊บวันรุ่งขึ้น 24 ก.ค. ก็เกิดการฟาดฟันด้วยอาวุธ เลยอยากมาเล่าให้ทุกท่านฟัง

วิธีที่หลายๆ ท่าน (วิทยากรบนเวที) มองระเบียบโลกใหม่ ดิฉันสงสัย จะมีคีย์เวิร์ดที่หลายคนใช้ เช่น เรื่อง Interconnectedness การเชื่อมโยงเข้าหากันและกันในทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง มีการใช้คำนี้มาตลอดในการเรียนการสอนว่า Globalization นั้นหน้าตาเป็นอย่างไร ซึ่งมันอยู่กับเรามานาน”

ศ.ดร.ชลิดาภรณ์ระบุว่า ในช่วงปลายศตวรรษที่ 20 มีคนคาดว่า การเชื่อมโยงแบบนี้จะนำไปสู่ Borderless world (โลกไร้พรมแดน) ซึ่งมันแปลก ที่ความคิดหลายคอนเซ็ปต์ เป็นสิ่งที่อิมพอร์ตเข้ามา เช่น คอนเซ็ปต์ว่าด้วยเรื่อง ‘รัฐสมัยใหม่ ในฐานะผู้ถือครองอำนาจอธิปไตย’ ซึ่งมันดูศักสิทธิ์มากๆ

ในการทำความเข้าใจความขัดแย้งในภูมิภาคเหล่า ณ เวลานี้ คือวิธีที่เรามองกันและกัน และอะไรที่แบ่งแยกในอาณาบริเวณนี้ล้วนเป็น ‘ของนำเข้า’ รัฐในฐานะผู้ถือครอง อธิปไตย และการมองความชัดเจนเรื่อง (พรมแดน) Border เพื่อจะได้รู้ว่าอำนาจอธิปไตยของรัฐไหนหยุดอยู่ตรงไหน และการมองเรื่อง ownership ใครเป็นเจ้าของสถานที่ พื้นดิน ผู้คน และรวมไปถึงคัลเจอร์ และอีกหลายๆ อย่าง

“มันเป็นฐานที่ออกจะแปลกๆ ถ้าเรามองว่า globalization จะพาผู้คนหรือหน่วยทางการเมือง ไปสู่อะไรที่เป็น Borderless world แสดงว่ามันไม่ได้เกิดขึ้น ขอย้ำอีกว่าอะไรที่ศักดิ์สิทธิ์มากๆ นี้ เป็นของนำเข้าทั้งสิ้น มันศักดิ์สิทธิ์มากในแถวๆ นี้” ศ.ดร.ชลิดาภรณ์ชี้

ศ.ดร.ชลิดาภรณ์กล่าวต่อว่า ในต้นศตวรรษที่ 21 มีการพูดถึงโลกาภิวัตน์ เป็นคลื่นๆ (Wave) ซึ่งตอนนี้เราอยู่ในช่วงคลื่นลูกที่ 4 ซึ่ง World Economic forum เคยเตือนด้วยเช่นกันว่า Globalization 4.0 ระลอกนี้ มีปัญหาใหญ่ที่ต้องระวังและจัดการ หนึ่งในนั้นคือ ‘ความเหลื่อมล้ำ’

“มันมีคนมากมายที่ไม่ได้ประโยชน์อะไรทั้งสิ้น จากการเคลื่อนที่ของสินค้าและบริการ จาก Economic Globalization มีคนถูกทิ้งไว้ข้างหลังมากมาย เป็น looser ของ globalization เหล่านั้น

ในที่สุดแล้วมันไม่ได้แค่ลำบากเล็กน้อย แต่มันหมายถึง Survival ของเขา แล้วมันทำให้สิ้นหวัง พอสิ้นหวังก็เป็นเรื่องของความโกรธจัด ความโกรธเกรี้ยวนี้มันเคลื่อนไปด้วยเช่นกัน”

ศ.ดร.ชลิดาภรณ์กล่าวต่อว่า ตนอยากชวนมองว่า globalization เป็นเรื่องของการเคลื่อนที่ จากที่เรามองเพียงการเคลื่อนที่ของสินค้าและบริการ ต้องไม่ลืมว่าสิ่งที่เคลื่อนไปด้วยคือ ‘คน’ รวมทั้ง ‘ไอเดีย และ information’ ซึ่งการเปลี่ยแปลงและพัฒนาการเชิงเทคโนโลยี ทำให้การเคลื่อนที่ว่านี้ เป็นอะไรที่เราคุ้นเคยน้อยลง

ศ.ดร.ชลิดาภรณ์ชี้ว่า การเคลื่อนที่ของไอเดีย และ opinion ที่ใช้ผ่านพื้นที่ออนไลน์ แฟลตฟอร์มต่างๆ เราไม่ได้ใช้เพื่อทำความรู้จัก แต่กลับกลายเป็น ‘พื้นที่ของการฟาดกัน’ ของความเกลียดชังที่รุนแรง

“ส่วนตัวเป็นคนดูฟุตบอล การแข่งขันกันในภูมิภาคแล้วเห็นการต่อสู้ เห็นการแบ่งกันเป็น ‘คิงออฟอาเซียน’ สามประเทศ ไทย เวียดนาม และอินโดนีเซีย ทุกครั้งที่แข่งเสร็จจะเห็นการฟาดฟันรุนแรงมากในโซเชียลมีเดีย มันไม่ได้เพิ่งเกิด แต่เกิดเช่นนี้มานานมาแล้ว ฉะนั้นถ้ามองอาเซียนในมุมนี้ ถ้ามันเกลียดกันขนาดนี้ สิ่งที่เรียกว่า ASEAN collective identity ที่ identity ที่มันใหญ่ขึ้นไปกว่าการ identify ตัวเองกับรัฐสมาชิก มันก็เป็นไปได้ยาก”

ศ.ดร.ชลิดาภรณ์เผยว่า งานวิจัยของตนอยู่ในเรื่องของกีฬา (Sports) ซึ่งทำให้เห็นในเรื่องเหล่านี้ชัดเจนขึ้น

“ความคลั่งชาติที่รุนแรงมาก มันบียอนด์รัฐและการแข่งขันเพื่อที่จะบอกว่า ตัวกูเนี่ย superior มันฟาดหันรุนแรงมาก จนถ้าท่านได้อ่านท่านจะมึน”

ศ.ดร.ชลิดาภรณ์เผยว่า ตนได้เข้าไปดูช่วงที่ไทยกัมพูชาเริ่มตึงเครียดสูง ก็ปรากฏว่ามีการฟาดมั่วไปหมด หลายเพจที่รายงานผลฟุตบอลซึ่งไม่เกี่ยวกับไทยกัมพูชา

“ปรากฏว่าคนที่เข้าไปแลกเปลี่ยน ไปเมนต์มากที่สุด คือคนไทยกัมพูชา ในเรื่องที่ไม่เกี่ยวกับเรา จนมีคนในบางประเทศ เช่น ฟิลิปปินส์ขอร้อง บอกว่า ‘หยุดเถอะๆ เข้าใจว่าคอนฟลิก แต่มันไม่ใช่ที่’

“การเถียงกันนั้นเอง มันนำไปสู่คำว่า สแกมโบเดีย มันจากที่เริ่มเถียงเรื่องฟุตบอลมาก่อน แล้วเขายิบมา ซึ่งเขาเถียงกันด้วยภาษาอังกฤษ คือ คนไทยเขียนภาษาไทย แล้วมัน translate ให้ หลายๆ คำเป็นคำหยาบ นอกจากแสกมโบเดีย และเคลมโบเดียแล้ว ยังมีคำนึงที่งงมาก คือ don’t Kmher to me จนมีการใช้ don’t Thai to me ที่อังเคิลก็ใช้ในโพสต์เฟซบุ๊กเมื่อ 3 วันนี้เอง

แล้วมันแปลว่าอะไร จนตอนนี้เอไอบอกได้แล้วว่า แปลว่า Don’t lie to me คือด่ากันจนเอไอรู้” ศ.ดร.ชลิดาภรณ์กล่าว และว่า

ขอเรียนว่า คนในอาเซียนเองก็มองเห็นว่ามันเป็น war of words ตั้งแต่ก่อนหน้านี้ที่เริ่มมีโซเชียลฯ โดยมีการเรียกยูเซอร์เหล่านี้ว่าเป็น keyboard warrior ซึ่งมันเป็น War Analogy เป็นการมองจากมุมของสงคราม ทั้งหมด

“คอนเท็กซ์ที่พวกเรามีปฏิสัมพันธ์ต่อกันและกัน ทั้งระหว่างคนไทย และกับคนที่อื่นๆ มันเปลี่ยนไปมาก ส่งครามและความรุนแรง ไม่ได้เกิดขึ้นเมื่อมีการใช้อาวุธ แต่เราฟาดฟันทิ่มแทงกันทุกนาที ผ่านโซเชียลมีเดียแพลตฟอร์ม การแสดงออกถึงความเกลียดและความกลัว มันเป็นโจทย์ที่สำคัญ” ศ.ดร.ชลิดาภรณ์ชี้

จากนั้น ศ.ดร.ชลิดาภรณ์ กล่าวถึงประเด็น‘การแต่งงานข้ามรัฐ‘ หากเราเชื่อว่า คนประเทศอื่นมีวัฒนธรรมและชีวิตที่ต่างจากเรา ซี่งเป็นการมองจากที่ไกลๆ แต่การเคลื่อนที่ของผู้คนโดยเฉพาะเหตุผลทางเศรษฐกิจ เราได้เห็นผ่าน ’แรงงานข้ามชาติ‘

“ถ้ามองในเชิง labour คนในสังคมไทยได้เห็นและมีปฏิสัมพันธ์กับคนในที่อื่นๆ ที่เราเชื่อว่าต่างจากเรา แล้วเราให้ไฮไลต์ความต่าง เรามักจะกลัวสิ่งที่ไม่รู้จัก แล้วข้ามเส้นไปเป็นความเกลียด นั่นคือสิ่งที่เรากำลังเผชิญอยู่ใช่หรือไม่ ?”

ศ.ดร.ชลิดาภรณ์ชี้ว่า การข้ามอีกเส้น คือ marriage migration การแต่งงานข้ามพรมแดน ซึ่งมีสูงมาก จากเอเชียตะวันอันออกเฉียงใต้ แต่งงานข้ามพรมแดน ในที่ต่างๆ รวมถึงอาเซียน การศึกษาที่ไล่ตามมา มันพบว่า ต่างกันมาก แรงงานข้ามชาติ เขาอยู่นอกบ้าน แต่ marriage migration เอาคนที่แตกต่าง เข้ามาอยู่ในบ้านเรา ตามมาด้วยการเจริญพันธุ์ ซึ่งได้เปลี่ยนลักษณะของประชากรของประเทศนั้นๆ

“ปรากฏว่า marriage migration มันกลับเป็นการยิ่งตอกย้ำ ไบแอส อคติจากรัฐต่างๆ บางประเทศในเอเชียตะวันออก ไม่ยอมนับญาติกับพี่น้องญาติตัวเอง ที่แต่งงานกับบางประเทศ ไม่นับว่าเป็นส่วนหนึ่งของเครือญาติ คือมันยุ่งมากในเรื่องนี้”

ศ.ดร.ชลิดาภรณ์กล่าวต่อว่า ตนอยากชี้ให้เห็น ว่าไฮไลต์ different การเคลื่อนที่ของความกลัว มันเปลี่ยนเป็นความเกลียดได้อย่างไร มันไม่ได้ลดทอน แต่กลับยิ่งทำให้กลัวและเกลียดมากขึ้น ไม่ได้ลงลง

“ทำไมเราจึงมองเหมือนกับว่า คนที่เราแยกว่าจากคัลเจอร์อื่น มันต่างอย่างดียว ไม่มีอะไรเหมือน หรือร่วมกัน แต่จริงๆ เรื่องเล็กๆ น้อย มันมีอะไรร่วมกันเยอะ” ศ.ดร.ชลิดาภรณ์กล่าว

โดยปิดท้ายด้วยกีฬาชนิดหนึ่ง ที่จะทำให้คนในอาเซียนเห็นว่าเรามีอะไรร่วมกัน อย่าง ‘เซปักตะกร้อ’

”ดิฉันเคยถามคณะที่มาจากมาเลเซีย ว่า เซปักตะกร้อเป็นกีฬาของใคร คนมาเลเซียเหล่านี้ รีบพูดว่าเป็นของไทย ซึ่งส่วนหนึ่งอาจจะพูดด้วยความกลัวดิฉันและยืนอยู่ในธรรมศาสตร์

เมื่อ 2 ปีก่อน มันมีการแย่งชิงกันระหว่าง กุนแขมร์ กับมวยไทย ซี่งมันน่าเวียนหัวมากว่าต่างกันอย่างไร อินโดกับมาเลฯ เขาก็แย่งเหมือกันว่า สเต๊ะเป็นของใคร ที่จริงมันมาจากพ่อค้า ที่เป็นชาวตะวันออกกลาง

“มันเป็นไอเดียที่น่ารักนะ มาจากสองคำ เซปัก เป็นภาษามาเลย์ ตะกร้อ คำไทย แปลว่าลูกบอลสาน กีฬาชนิดนี้เอาคำสองภาษามารวมกัน น่ารักดีออก มันเป็นของพวกเราที่เราแชร์ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ลูกตะกร้อที่เราเตะก็มาจากจีนเช่นเดียวกัน” เผลอๆ สิ่งที่มีแล้วเราแชร์ร่วมกันนั้น มันมากกว่าความต่าง เวลาที่จะโกรธ สาดใส่เกลียดชังในโซเชียลมีเดีย ให้คิดถึงเซปักตะกร้อไว้ แล้วโลกนี้จะดีขึ้น” ศ.ดร.ชลิดาภรณ์กล่าว

อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : อ.ชลิดาภรณ์ ชี้ผลวิจัย ‘แต่งงานข้ามรัฐ’ ยิ่งสร้างไบแอส ไม่นับญาติ ยกเคสเพจกีฬา ยังเจอเมนต์คลั่งชาติแรง

ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่
– Website : https://www.matichon.co.th