Controlled Sleep เมื่อชีวิตถูกควบคุมตั้งแต่การนอน
เมื่อเราถูกควบคุมตั้งแต่การนอน
ชีวิตนี้เรากำหนดเองจริงหรือ ?
หลายคนอาจคิดว่าชีวิตที่กำลังดำเนินอยู่ตอนนี้ เป็นสิ่งที่เราเลือกเองทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นการเรียน การทำงาน การคบคน หรือการใช้ชีวิตในแบบที่ต้องการ แต่หากมาคิดดูให้ดีเรากำลังใช้ชีวิต ในแบบที่เราเลือกเองจริงหรือ ? หรือมีอิทธิพลหรือแบบแผนบางอย่างจากสังคมที่หล่อหลอมให้เราต้องทำแบบนั้น …
การใช้ชีวิตประจำวันกลายเป็นสิ่งที่ค่อย ๆ ถูกกำหนดจากความคาดหวังของคนอื่น มากกว่าจะเป็นความต้องการของตัวเอง เช่นเดียวกับพฤติกรรมพื้นฐานของมนุษย์อย่าง ‘การนอน’ อยากให้ผู้อ่านทุกคนลองนึกย้อนไปถึงตอนที่ได้นอนเต็มอิ่มครั้งล่าสุด คุณจำได้ไหมว่าคือตอนไหน?
การควบคุมนิสัยการนอนถูกหยิบยกมาพูดถึงอีกครั้ง หลังจากมีผู้ใช้ TikTok ชื่อ “danajoyseigelstein” โพสต์คลิปตั้งคำถามว่า
“คุณเติบโตมาในครอบครัวที่สนับสนุนการนอน (Sleep Supportive Family) หรือไม่สนับสนุนการนอน (Non Sleep Supportive Family) กัน ?”
คำถามนี้จุดประเด็นให้คนจำนวนมากหันมาตั้งคำถามกับประสบการณ์ของตัวเอง จนคลิปกลายเป็นไวรัล มียอดชมสูงถึง 6.8 ล้านวิว
ชีวิตถูกกำหนดตั้งแต่ตื่นลืมตา
“ตื่นได้แล้ว สายแล้ว” หลายคนอาจจะยังจำเสียงเรียกที่คุ้นเคยทุกเช้าจากคนในครอบครัวได้ดี พร้อมกับตื่นขึ้นมาพบความจริงว่าเหลืออีก 10 นาที กว่าจะถึงเวลาที่จะต้องตื่น แม้จะเป็นเวลาเพียงไม่กี่นาที แต่นั่นกลับทำให้หลายคนรู้สึกว่าถูกช่วงชิงช่วงเวลาไป การถูกปลุกในเช้าวันธรรมดากลายเป็นสิ่งที่ฝังรากในสังคม ผ่านกลไกบางอย่างที่ทำให้ต้องใช้ชีวิตตามระบบที่ถูกกำหนดไว้แล้ว
ไม่ใช่ทุกคนบนโลกที่อยากตื่นก่อนไก่ขัน
หลายคนอาจคุ้นชินกับการต้องตื่นแต่เช้าเพื่อทำกิจกรรมต่าง ๆ ตั้งแต่ยังเด็ก หลายครั้งก็ไม่สามารถอธิบายได้ว่าทำไมต้องตื่นขึ้นมาเหมือนกัน อย่างไรก็ตาม ยังมีครอบครัวที่มีแนวคิดต่างออกไป คือ เลือกที่จะ ‘ไม่ปลุก’ หากเห็นว่าลูกกำลังหลับสนิท เพื่อให้เด็กได้พักผ่อนเต็มที่ ครอบครัวทั้ง 2 ลักษณะนี้ถูกเรียกว่า
Sleep Supportive Family ครอบครัวที่ให้ความสำคัญกับการนอนหลับ ไม่รีบเร่งให้ตื่นหากไม่จำเป็น
Non Sleep Supportive Family ครอบครัวที่ไม่สนับสนุนการนอนหลับสักเท่าไหร่ มักปลุกลูกให้ตื่นตั้งแต่เช้าตรู่ เพื่อใช้เวลาทำกิจกรรมหรือทำหน้าที่ต่าง ๆ มีวิธีการปลุกทั้งปลุกโดยตรง เช่น เรียกชื่อหรือสะกิดเพื่อให้รู้สึกตัว และ ปลุกโดยอ้อม เช่น จงใจทำเสียงดังเพื่อให้ตื่น
พฤติกรรมเหล่านี้ ล้วนสะท้อนให้เห็นแนวคิดเกี่ยวกับ “การนอน” ที่แตกต่างกันของแต่ละครอบครัว Sleep Supportive Family หรือ ครอบครัวที่สนับสนุนการพักผ่อน มักมองว่าการนอนเป็นสิ่งสำคัญต่อทั้งต่อร่างกายและจิตใจ โดยเชื่อว่าคนเราควรได้รับการนอนหลับอย่างเพียงพอ และไม่จำเป็นต้องรีบเร่งเพื่อลุกขึ้นมาทำอะไรหากไม่จำเป็น หรือเป็นการให้คุณค่ากับการนอน มากกว่าจำนวนผลลัพธ์ของกิจกรรมที่ทำในแต่ละวัน
ในทางกลับกัน Non Sleep Supportive Family หรือ ครอบครัวที่ไม่สนับสนุนการนอน มักมีทัศนคติที่ว่า การนอนเป็นเรื่องเสียเวลา หรือเป็นเป็นพฤติกรรมของคนขี้เกียจ หรือไม่รู้จักใช้ชีวิตให้คุ้มค่า จึงทำให้การนอนกลายเป็นสิ่งที่ดูเป็นสิ่งที่ผิดและไม่เหมาะสม โดยเฉพาะหากตื่นสายกว่าคนอื่นในบ้าน
ครอบครัวในลักษณะนี้มักปลูกฝังให้ต้องตื่นเช้า ทำกิจกรรมให้ได้มากที่สุดในแต่ละวัน และให้ความสำคัญกับความขยัน ความมีวินัย มากกว่าความต้องการพักผ่อนทางร่างกาย พฤติกรรมการปลุกในบ้านลักษณะนี้จึงมักเป็นการปลุกแบบตรง ๆ หรือใช้วิธีสร้างเสียงรบกวนเพื่อทำให้ตื่น
แม้แต่การนอนยังไม่ใช่เซฟโซน
ผลที่ตามมาจากการเติบโตในครอบครัวที่ไม่สนับสนุนการพักผ่อน อาจทำให้บางคนเริ่มรู้สึกว่า “การนอน” ไม่ใช่พื้นที่ปลอดภัยอีกต่อไป เพราะแม้แต่สิ่งพื้นฐานอย่างการนอน ยังไม่มีสิทธิ์เลือกเอง การถูกปลุกหรือถูกรบกวนอยู่ตลอด อาจทำให้รู้สึกเหมือนถูกควบคุมอยู่ตลอดเวลา
พฤติกรรมเหล่านี้กลายเป็นเรื่องปกติในชีวิตประจำวัน หลายคนเมื่อโตขึ้นและเริ่มใช้ชีวิตคนเดียว จึงเริ่มค้นพบว่า การนอน แบบที่ไม่ต้องรู้สึกถึงความคาดหวัง จับจ้องจากคนรอบตัว หรือถูกกำหนดอยู่ตลอดเวลา เป็นเรื่องที่รู้สึกปลอดภัยและสมควรได้รับ รวมถึงการนอนจะเป็นอิสระมากขึ้นเมื่อเราเป็นผู้กำหนดเอง
หากลองมองย้อนมาดูในชีวิตประจำวัน ‘การนอน’ กำลังถูกทำให้อยู่ภายใต้การควบคุมบางอย่างอยู่หรือเปล่า
“ง่วงนอนในที่ทำงาน อยากพักสายตาสักนิด แต่ทำไม่ได้เพราะหัวหน้าจะจับจ้องมาที่คุณทันที”
“ของีบในเวลาเรียน แต่ถูกไล่ให้กลับไปนอนที่บ้าน”
“อยากนอนต่อแทบตาย แต่ต้องฝืนตื่น เพราะเดี๋ยวคนข้างบ้านจะนินทาเอา”
สิ่งเหล่านี้ดูเหมือนจะเป็นเรื่องธรรมดาในชีวิตเราไปเสียแล้ว จนแทบไม่รู้ตัวว่ากำลังใช้ชีวิตภายใต้กรอบความคาดหวังบางอย่างอยู่ตลอดเวลา แต่จะดีกว่าไหม ถ้าสังคมหยุดมองว่า “การนอน” คือความขี้เกียจ หรือเป็นพฤติกรรมของคนไม่มีความรับผิดชอบ เพราะในความเป็นจริง การนอนคือหนึ่งในความต้องการพื้นฐานของมนุษย์ เราไม่ควรถูกทำให้รู้สึกผิดเพียงเพราะต้องการเวลาพักผ่อนให้ตัวเอง
ขนาดการนอนยังถูกควบคุม แล้วจะเหลือพื้นที่ตรงไหนให้เราได้รู้สึกว่า
ชีวิตนี้เป็นของเราเองจริง ๆ
ที่มาประเด็นชวนสนทนาของบทความ : Seigelstein, D. [@danaseigelstein]. (2025, July 27).
อ้างอิง : UNICEF, National Library of Medicine
ศึกษาเพิ่มได้ที่ : National Library of Medicine (2), The Roles of Parental Support and Family Stress in Adolescent Sleep