เชื้อโรคในระบบทางเดินหายใจ ปลุกเซลล์มะเร็งเต้านมเข้าสู่ปอด

เผยแพร่ 16 ชั่วโมงที่ผ่านมา

การติดเชื้อไวรัสในระบบทางเดินหายใจ ปลุกเซลล์มะเร็งเต้านมที่หลับใหลให้กลับมากระจายสู่ปอด

ดร.อนันต์ จงแก้ววัฒนา นักวิจัยชื่อเผยแพร่บทความจากงานวิจัย ชี้ว่า การติดเชื้อไวรัสในระบบทางเดินหายใจ ปลุกเซลล์มะเร็งเต้านมที่หลับใหลให้กลับมากระจายสู่ปอด

มะเร็งเต้านม กับ ระบบทางเดินหายใจ

มะเร็งเต้านมเป็นมะเร็งที่พบบ่อยที่สุดในผู้หญิง แม้ว่าการรักษาในปัจจุบันจะก้าวหน้าไปมากจนสามารถทำให้ผู้ป่วยจำนวนมากหายจากโรคได้ แต่ความท้าทายที่ยังคงอยู่คือการกลับมาของโรคในรูปแบบของการแพร่กระจาย (Metastasis) ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของการเสียชีวิต สิ่งที่น่าสนใจคือเซลล์มะเร็งที่หลุดรอดจากการรักษาสามารถเดินทางไปยังอวัยวะอื่น ๆ เช่น ปอด ตับ หรือกระดูก และเข้าสู่ "ระยะสงบ" (Dormancy) ได้นานหลายปีหรือหลายสิบปี ก่อนที่จะถูกปลุกให้กลับมาแบ่งตัวและก่อให้เกิดก้อนมะเร็งใหม่ในที่สุด ในขณะเดียวกัน การติดเชื้อไวรัสในระบบทางเดินหายใจ เช่น ไข้หวัดใหญ่ หรือโควิด-19 ก็เป็นสิ่งที่ผู้คนทั่วโลกต้องเผชิญเป็นประจำ

งานวิจัยเกี่ยวกับเรื่องนี้

งานวิจัยชิ้นล่าสุดที่ตีพิมพ์ในวารสาร Nature ได้รายงานความเชื่อมโยงที่น่าสนใจระหว่างสองเรื่องนี้ขึ้นมา

ทีมวิจัยได้ตั้งสมมติฐานที่สำคัญว่า การอักเสบในปอดที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสในระบบทางเดินหายใจ อาจเป็นปัจจัยสำคัญที่ไป "ปลุก" เซลล์มะเร็งเต้านมที่อยู่ในระยะสงบให้กลับมามีชีวิตชีวาและก่อให้เกิดการแพร่กระจายได้หรือไม่ ข้อสังเกตเบื้องต้นที่สนับสนุนสมมติฐานนี้คือข้อมูลในช่วงสองปีแรกของการระบาดใหญ่ของโควิด-19 ที่พบว่าอัตราการเสียชีวิตจากมะเร็งเพิ่มสูงขึ้น ซึ่งส่วนหนึ่งอาจไม่สามารถอธิบายได้ด้วยการเสียชีวิตจากโควิด-19 โดยตรง หรือผลกระทบจากการเข้าถึงการรักษาที่ล่าช้าเพียงอย่างเดียว คำถามหลักของงานวิจัยนี้จึงมุ่งไปที่การพิสูจน์ว่าการติดเชื้อไวรัสที่ปอดสามารถกระตุ้นการแพร่กระจายของมะเร็งจากเซลล์ที่สงบอยู่ได้จริงหรือไม่

ทีมวิจัยได้ออกแบบการทดลองที่ครอบคลุมทั้งในสัตว์ทดลองและวิเคราะห์ข้อมูลในมนุษย์ ในการทดลองกับสัตว์ พวกเขาใช้หนูที่ถูกดัดแปลงพันธุกรรมให้เป็นมะเร็งเต้านมชนิดที่สามารถแพร่กระจายไปยังปอดและเข้าสู่ระยะสงบได้ ซึ่งเป็นโมเดลที่เลียนแบบการดำเนินโรคในมนุษย์ได้เป็นอย่างดี จากนั้นจึงทำให้หนูกลุ่มนี้ติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ (IAV) และไวรัสก่อโรคโควิด-19 (SARS-CoV-2) สายพันธุ์ที่ปรับให้ติดเชื้อในหนูได้ ควบคู่ไปกับการวิเคราะห์ข้อมูลจากฐานข้อมูลขนาดใหญ่ในมนุษย์ ได้แก่ UK Biobank และ Flatiron Health เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการติดเชื้อโควิด-19 กับความเสี่ยงในการเสียชีวิตจากมะเร็งและการแพร่กระจายของมะเร็งเต้านมไปยังปอดในผู้ป่วย

พบเซลล์มะเร็งแพร่เข้าสู่ปอดของหนูทดลอง

ผลการทดลองในหนูพบว่า หลังจากการติดเชื้อไวรัสทั้งสองชนิด จำนวนเซลล์มะเร็งในปอดของหนูเพิ่มขึ้นอย่างมากถึง 100-1,000 เท่าภายในเวลาเพียงไม่กี่สัปดาห์ เมื่อเจาะลึกลงไปในกลไก ทีมวิจัยพบว่าการอักเสบที่เกิดจากไวรัสทำให้มีการหลั่งสารที่เรียกว่า "อินเตอร์ลิวคิน-6" (Interleukin-6 หรือ IL-6) ในปอดเพิ่มขึ้นอย่างมาก ซึ่ง IL-6 นี้เองที่เป็นโมเลกุลสำคัญที่ไปปลุกเซลล์มะเร็งที่สงบอยู่ให้กลับมาแบ่งตัว เมื่อนักวิจัยทำการทดลองซ้ำในหนูที่ถูกตัดยีนสร้าง IL-6 ออกไป ปรากฏว่าการติดเชื้อไวรัสไม่สามารถกระตุ้นให้เซลล์มะเร็งเพิ่มจำนวนขึ้นได้อีกต่อไป

นอกจากนี้ การศึกษายังพบว่าในระยะต่อมา เซลล์ภูมิคุ้มกันชนิด CD4+ T cell ยังเข้ามามีบทบาทในการสร้างสภาวะแวดล้อมที่เอื้อให้เซลล์มะเร็งที่ตื่นขึ้นมาแล้วยังคงอยู่รอดต่อไปได้ โดยการไปยับยั้งการทำงานของเซลล์ CD8+ T cell ซึ่งปกติมีหน้าที่กำจัดเซลล์มะเร็ง ผลการวิเคราะห์ข้อมูลในมนุษย์ก็ให้ผลที่สอดคล้องกัน โดยพบว่าผู้ที่เคยเป็นมะเร็งและรอดชีวิตมาได้ หากติดเชื้อโควิด-19 จะมีความเสี่ยงในการเสียชีวิตจากมะเร็งสูงกว่าผู้ที่ไม่ติดเชื้อ และในกลุ่มผู้ป่วยมะเร็งเต้านม การติดเชื้อโควิด-19 เพิ่มความเสี่ยงที่มะเร็งจะแพร่กระจายไปยังปอดอย่างมีนัยสำคัญ

ต้องดูแลการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจให้ดี

งานวิจัยนี้เป็นการค้นพบกลไกทางชีวภาพที่เชื่อมโยงการติดเชื้อไวรัสในระบบทางเดินหายใจเข้ากับการกลับมาของมะเร็งได้อย่างชัดเจน ชี้ให้เห็นว่าการติดเชื้อที่ดูเหมือนจะเป็นเรื่องทั่วไปอย่างไข้หวัดใหญ่อาจเป็นความเสี่ยงที่น่ากังวลสำหรับผู้รอดชีวิตจากมะเร็งหลายล้านคนทั่วโลก

การค้นพบนี้เปิดประตูไปสู่แนวทางการป้องกันและรักษาในอนาคต ตัวอย่างเช่น ยาต้านการอักเสบที่ออกฤทธิ์ยับยั้ง IL-6 ซึ่งปัจจุบันมีใช้อยู่แล้วในการรักษาผู้ป่วยโควิด-19 ที่มีอาการรุนแรง อาจถูกนำมาพิจารณาใช้เพื่อลดความเสี่ยงของการแพร่กระจายของมะเร็งในผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงที่ติดเชื้อไวรัสในระบบทางเดินหายใจได้ อย่างไรก็ตาม ยังจำเป็นต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมในมนุษย์เพื่อยืนยันประสิทธิภาพและความปลอดภัยของแนวทางดังกล่าวต่อไป

ข่าวที่เกี่ยวข้อง