BIZ: จะเลียนแบบป๊อกกี้ คิดให้ดี! ล่าสุด ‘แท่งป๊อกกี้’ กลายเป็น ‘3D trademark’ ของป๊อกกี้ตามกฎหมายเรียบร้อยแล้ว

จะเลียนแบบป๊อกกี้ คิดให้ดี! เพราะล่าสุด ‘แท่งป๊อกกี้’ ได้รับการจดทะเบียนเป็น ‘เครื่องหมายการค้าแบบสามมิติ’ (3D trademark) ในญี่ปุ่นอย่างถูกต้องตามกฎหมายแล้ว หมายความว่ารูปร่างเพรทเซลเคลือบช็อกโกแลตที่เราคุ้นตากันมานานนี้ ได้กลายเป็นทรัพย์สินทางปัญญาที่มีการคุ้มครองอย่างเป็นทางการที่หากใครทำซ้ำมีสิทธิ์ถูกฟ้องได้เลย

โดยผลสำรวจของกูลิโกะ (Glico) ในปี 2023 ยืนยันชัดเจนว่า ป๊อกกี้เป็นสินค้าที่ผู้คนจดจำได้จากเพียงแค่เห็นรูปร่าง โดยกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ ของผู้ตอบแบบสอบถามชาวญี่ปุ่น 1,036 คน สามารถบอกได้ทันทีว่านั่นคือป๊อกกี้ แม้จะไม่มีบรรจุภัณฑ์หรือชื่อแบรนด์ปรากฏให้เห็น

ด้วยความมั่นใจนี้ กูลิโกะจึงยื่นขอจดทะเบียนรูปทรงป๊อกกี้เป็นเครื่องหมายการค้าแบบสามมิติ ซึ่งปกติแล้วสถานะนี้มักใช้กับสิ่งที่มีรูปร่างเฉพาะ เช่น ตัวการ์ตูนหรือบรรจุภัณฑ์ที่ออกแบบให้มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว และไม่ใช่เรื่องง่ายสำหรับผลิตภัณฑ์อาหาร เพราะรูปร่างของอาหารหลายชนิดเกิดขึ้นจากกระบวนการผลิตตามธรรมชาติ ไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อสร้างความแตกต่างโดยเฉพาะ แต่สำหรับป๊อกกี้นั้นสามารถพิสูจน์ได้ว่ารูปร่างของมันมีความโดดเด่นและเป็นที่จดจำเพียงพอที่จะผ่านเกณฑ์นี้

สิ่งนี้เปิดทางให้กูลิโกะมีสิทธิ์ป้องกันไม่ให้สินค้ารูปร่างเหมือนกันถูกจำหน่ายในญี่ปุ่น แม้จะไม่สามารถหยุดการขายสินค้าลอกเลียนในต่างประเทศได้ทั้งหมด แต่ก็สามารถกีดกันไม่ให้สินค้าลอกเลียนแบบถูกนำเข้ามาขายในประเทศได้ ปัจจุบันในตลาดญี่ปุ่นเองแทบไม่มีสินค้าที่เหมือนป๊อกกี้ทุกประการ สินค้าที่ใกล้เคียงที่สุดคือ ‘Toppo’ ของล็อตเต้ (Lotte) ซึ่งมีรูปร่างและวิธีทำต่างกัน เพราะ Toppo เป็นเพรทเซลแท่งสอดไส้ช็อกโกแลต ไม่ใช่เคลือบช็อกโกแลต

แม้จะยังมีข้อถกเถียงว่ารส ‘มะพร้าว’ ของป๊อกกี้จะเข้าข่ายการคุ้มครองหรือไม่ เพราะมีเกล็ดมะพร้าวเคลือบอยู่ทำให้ต่างจากรูปร่างมาตรฐาน แต่ไม่ว่าจะอย่างไร การได้รับการจดทะเบียนครั้งนี้ก็สะท้อนชัดว่า ป๊อกกี้ได้ก้าวข้ามจากการเป็นเพียงขนมในวัยเด็ก ไปสู่การเป็นสินค้าที่ใช้ ‘รูปร่าง’ เป็นจุดแข็งทางธุรกิจ และกลายเป็นไอคอนที่ทั้งโลกจดจำได้ในทันที