กรมควบคุมโรค ย้ำศพโอกาสแพร่เชื้อน้อย หากไม่ได้ป่วยโรคระบาดรุนแรง
เมื่อวันที่ 5 ส.ค. 2568 พญ.จุไร วงศ์สวัสดิ์ นายแพทย์ทรงคุณวุฒิ โฆษกกรมควบคุมโรค (คร.) ให้สัมภาษณ์เรื่องการจัดการกับศพเพื่อป้องกันโรค ว่า ตามหลักการจะแนะนำเรื่อง การสวมอุปกรณ์ป้องกัน เช่น สวมอุปกรณ์ป้องกันใส่ชุด PPE ถุงมือสองชั้น หน้ากากอนามัย หรือ N95 แว่นตากันละออง รองเท้าบู๊ตกันน้ำ แต่ในกรณีพื้นที่ชายแดน ไม่สามารถข้ามไปจัดการศพที่อยู่ในพื้นที่อื่นได้ ซึ่งประเด็น คือ หากมีการทิ้งศพไว้ไม่จัดการ จนเน่าสลายและมีกลิ่นเหม็นจะมีผลกระทบอย่างไรกับทหาร เจ้าหน้าที่ ประชาชนตามชายแดนหรือไม่
“เรื่องโรคติดต่อจากกรณีกลิ่นศพ ไม่สามารถติดได้ ส่วนใหญ่เป็นกลิ่นเหม็น สาเหตุจากสารชีวภาพ ที่เกิดจากการย่อยสลายของศพ เช่น Putrescine และ Cadaverine เป็นต้น 2 สารนี้หากมีปริมาณมาก ฉุนมาก ก็จะส่งผลต่อการระคายเคืองต่อทางเดินหายใจ เยื่อบุตา จมูก และผิวหนัง หากเป็นมากจะทำให้คลื่นไส้อาเจียน เวียนศีรษะ”พญ.จุไรกล่าว
แนะนำให้ผู้ที่ต้องสัมผัสกลิ่น สวมใส่หน้ากากอนามัยป้องกัน โดยเฉพาะอาจเป็นแบบมีแผ่นกรองคาร์บอนที่จะช่วยกรองกลิ่น และอาจมี การหยดน้ำมันหอมระเหย เช่น เมนทอล ยูคาลิปตัส เพื่อ ลดผลกระทบจากกลิ่น
ส่วนกรณี โรคระบาด หากผู้เสียชีวิตไม่ได้ป่วยเป็นโรคระบาดรุนแรง เช่น อีโบลา วัณโรค หรือไม่ได้อยู่ในพื้นที่ที่มีการระบาดของโรคติดเชื้อ โอกาสแพร่เชื้อโรคจากศพเป็นไปได้น้อยมาก โดยปกติเมื่อเสียชีวิตไปแล้วภายใน 2 ชั่วโมงส่วนใหญ่เชื้อโรคจะตายหมด ที่ผ่านมายังไม่เคยมีการรายงานว่าเกิดโรคระบาดจากศพที่เป็นผลจากภัยธรรมชาติ
สำหรับโรคทางเดินหายใจ ไข้หวัดใหญ่ ละอองเชื้อไม่ได้มากับกลิ่น แต่จะติดจากการรับเชื้อจากการไอจามจากผ้ป่วย ใกล้ชิดในระยะ 1 เมตร ส่วนวัณโรคจะฟุ้งในอากาศ แต่เมื่ออยู่ในพื้นที่เปิดโล่ง โอกาสรับเชื้อจะน้อย
ข้อกังวลหากศพถูกปล่อยทิ้งไว้ และไมได้รับการจัดการที่ถูกต้อง จะมีสิ่งคัดหลั่ง น้ำเหลือง อุจจาระ ออกจากศพ อาจมีเชื้อโรคปนเปื้อนไปกับสิ่งแวดล้อมและสัตว์ไปยุ่งกับศพ พญ.จุไร กล่าวว่า โอกาสแพร่กระจายเชื้ออาจเกิดขึ้นได้ โดยเฉพาะการปนเปื้อนในแหล่งน้ำ ซึ่งจำเป็นต้องมีการดูแลในเรื่องน้ำดื่มน้ำใช้ให้ดี
ส่วนไข้หวัดนกหากมีสัตว์ปีกไปยุ่งกับศพ และอาจนำเชื้อมาแพร่นั้น โอกาสติดเชื้อน้อยมากเช่นกัน จากข้อมูลผู้ป่วยไข้หวัดนกในจ.เสียมราฐ ประเทศกัมพูชา มีประวัติสัมผัสใกล้ชิดจับสัตว์ปีกที่ป่วยตาย ซึ่งโอกาสที่จะมีละอองจากนกติดเชื้อ และสูดดมเชื้อเข้าไปจึงยากมาก เพราะอยู่ในพื้นที่เปิดโล่ง
“ขออย่ากังวล แนะนำให้ดูแลสุขอนามัยที่ดี เน้นการล้างมือบ่อยๆ และไม่ไปสัมผัสสัตว์ปีกป่วยตาย ซึ่งกรมควบคุมโรค ยังมีระบบเฝ้าระวังป้องกันโรคระบาดอย่างต่อเนื่อง”พญ.จุไรกล่าว