กลิ่นศพทำคลื่นไส้ อาเจียน กระทบจิตประสาท 'ใบพลู-ใบฝรั่ง' บรรเทากลิ่น
ภญ.ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร เลขาธิการมูลนิธิโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภุเบศร กล่าวว่า กลิ่นมีผลต่อระบบประสาทโดยตรงมากกว่ารูป รส หรือเสียงและ ส่งผลรวดเร็วที่สุด ด้วยกลไกเฉพาะที่เรียกว่า เส้นทางการประมวลผลกลิ่นที่ไม่ผ่านสมองส่วน thalamus (โดยสมองส่วนนี้จะเป็นตัวแปลงสัญญาณขออายาตนะไปสู่ระบบประสาทส่วนอื่น)ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของระบบประสาทรับกลิ่นกลิ่นเข้าสู่สมองส่วนลิมบิกโดยตรง (Limbic system) จึงมีพลังสูงต่ออารมณ์และความทรงจำ โดยกลิ่นไปมีผลต่อสมองส่วนควบคุมอารมณ์และความกลัว ส่วนที่เกี่ยวกับความทรงจำ ส่วนที่ควบคุมฮอร์โมน
“กลิ่นส่งผลรวดเร็วแบบสะท้อนอารมณ์ทันที เช่น กลิ่นสามารถกระตุ้นอารมณ์ เช่น ความสุข ความเศร้า หรือความกลัวได้ โดยไม่ต้องใช้เหตุผล กลิ่นเชื่อมโยงความทรงจำ ซึ่งเป็นสมองส่วน hippocampus ที่ประมวลกลิ่น เป็นศูนย์กลางของ ความทรงจำระยะยาวกลิ่นบางกลิ่นสามารถกระตุ้นความทรงจำที่ฝังลึกในอดีต เช่น กลิ่นดินเปียกฝนทำให้นึกถึงวัยเด็ก และกลิ่นสามารถเปลี่ยนการหลั่งสารสื่อประสาทบางกลิ่นสามาร กระตุ้นโดปามีน(dopamine) ซึ่งเป็นสารความสุข เช่น กลิ่นวานิลลา, ลาเวนเดอร์” ดร.สุภาภรณ์ กล่าว
กลิ่นศพ ซึ่งเกิดจากการเน่าเปื่อยของร่างกายมนุษย์หรือสัตว์) มีผลกระทบต่อ สุขภาพทั้งทางกายภาพและจิตใจ โดยเฉพาะในกรณีที่สัมผัสในระยะใกล้และต่อเนื่อง โดยกลิ่นศพที่ร่างกายเริ่มสลายหลังความตาย จะเกิดกระบวนการการเน่าเปื่อย ซึ่งปล่อยก๊าซและสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย เช่น กลิ่นเหม็นฉุน คลื่นไส้ อาเจียน ,กลิ่นไข่เน่า วิงเวียน หายใจติดขัด ,กลิ่นฉุนแสบจมูก ระคายเคืองตา
"กลิ่นศพผลกระทบทางจิตประสาท โดยจะกระตุ้นศูนย์กลางความกลัว และ ความจำทำให้เกิดอาการ ช็อก คลื่นไส้ สะเทือนใจ เกิดความทรงจำติดตา-ติดจมูก ที่ฝังลึก นอกจากนี้กลิ่นศพยังมีผลภาวะทางจิตใจในระยะยาวอาจทำให้เกิด ภาวะวิตกกังวล"ดร.สุภาภรณ์กล่าว
สมัยก่อนมีการใช้สมุนไพรที่มีกลิ่นหอมเพื่อดับกลิ่นศพ ใบพลูเป็นชนิดหนึ่งที่นิยมใช้ ข้อมูลทางยุทธศาสตร์พบว่าใบพลูมี น้ำมันหอมระเหย ซึ่งมีกลิ่นหอมเฉพาะและยับยั้งเชื้อได้ ใบพลูจึงสามารถช่วยลดหรือกลบกลิ่นศพได้ในระดับหนึ่ง
ที่สำคัญ ในแถบอิสานใต้ผู้คนยังมีมีการ เคี้ยวหมากเป็นวัฒนธรรมใบพลูหาได้ไม่ยาก และใบพลูยังเป็นพืชศักดิ์สิทธิ์ที่คนโบราณเชื่อว่าจะช่วยปัดเป่าสิ่งที่ อัปมงคลทั้งหลาย รวมถึงมนต์ดำ ดังนั้นการหาใบพลูไปทุกทุกขยี้หรือ ทุบใส่ หอผ้า แขวนไว้ใกล้ตัวหรือติดตัวก็จะช่วย บรรเทากลิ่นศพได้ในระดับหนึ่ง
นอกจากนี้ คนโบราณ ยังใข้ดอกพิกุล ดอกซ่อนกลิ่น ไปดับกลิ่นศพทำให้ดอกไม้เหล่านี้เป็นดอกไม้ไม่เป็นมงคลไปเลย เพราะใช้ในงานศพ เช่นเดียวกัน กับใบฝรั่ง จะทุบให้พอช้ำทำแล้วเอาไปวาง ส่วนใหญ่จะเป็นใบไม้ที่หาได้ในท้องถิ่น
ปัจจุบันมีน้ำมันหอมระเหยภายใต้ศาสตร์อะโรมาเทอราปีส์สามารถใช้บรรเทาได้ส่วนหนึ่งเช่น เปปเปอร์มินต์ เมนทอล ซึ่งจะมีอยู่ใน ยาดมทั่วไป ช่วยบรรเทาความรู้สึกเวียงเวียน และกลิ่นระคายเคือง และตัวช่วยอีกอย่างคือหน้ากากอนามัย N95 ที่มีคาร์บอนอยู่ ซึ่งจะช่วยในการดักกลิ่นได้
อภัยภูเบศร จึงเร่งส่งยาดม 2,000 หลอด กับยาหม่องสรรพบำบัด (ยาหม่องเฉพาะกิจ ดมแก้วิงเวียน ทาแก้ฟกช้ำและกันยุงกันแมลง อีก 1,000 กระปุก ให้กับทหารชายแดนที่กำลังประสบปัญหาดังกล่าว และกำลังจะส่งเพิ่มเติมไปอีก อยู่ระหว่างผลิตเพิ่ม