เปิดด้านมืดของกีฬาฟุตบอล รอยเท้าคาร์บอนที่โลกต้องแบก

อัพเดต 23 ชั่วโมงที่ผ่านมา • เผยแพร่ 7 ชั่วโมงที่ผ่านมา

ฟุตบอลดึงดูดแฟน ๆ ทั่วโลกถึง 3.5 พันล้านคน ทำให้เป็นกีฬาที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในโลก แต่การมีฐานแฟนจำนวนมหาศาลและลักษณะการจัดการแข่งขันระดับนานาชาตินั้นต้องแลกมาด้วยราคาที่สูงต่อสิ่งแวดล้อม ขณะที่การแข่งขันฟุตบอลโลก 2025 กำลังดำเนินอยู่

เมื่อสำรวจรอยเท้าทางสิ่งแวดล้อมที่แท้จริงของฟุตบอล และการเติบโตของขบวนการตระหนักถึงสภาพภูมิอากาศในหมู่แฟนบอล

การปล่อยคาร์บอนของสโมสรอิสระนั้นพิสูจน์แล้วว่าคำนวณได้ยาก เนื่องจากปริมาณการปล่อยของแต่ละสโมสรแตกต่างกันไปตามขนาดและที่ตั้ง อย่างไรก็ตาม การเดินทางของแฟนบอลและทีมต่าง ๆ ได้รับการยืนยันมาโดยตลอดว่าเป็นต้นเหตุหลักของผลกระทบด้านลบของฟุตบอลต่อสิ่งแวดล้อม

มีการประมาณว่าอุตสาหกรรมฟุตบอลทั่วโลกปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์มากกว่า 30 ล้านตันต่อปี เทียบเท่ากับปริมาณการปล่อยทั้งหมดของประเทศเดนมาร์ก

บทบาทของทัวร์นาเมนต์ใหญ่

ฟุตบอลโลกชาย 2022

การแข่งขันฟุตบอลโลกชาย 2022 ที่กาตาร์ปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า (tCO2e) ประมาณ 3.63 ล้านตัน การขนส่งคิดเป็น 52% ของทั้งหมด (1.89 ล้านตัน tCO2e) ขณะที่ที่พักมีส่วนทำให้เกิดการปล่อย 20% (728,404 tCO2e) การก่อสร้างสถานที่ชั่วคราว (162,556 tCO2e) และถาวร (654,658 tCO2e) รวมกันคิดเป็น 23% ของทั้งหมด ปัจจัยอื่น ๆ ที่มีส่วนร่วม ได้แก่ ลอจิสติกส์ สื่อ วัสดุและสินค้า การดำเนินงานของสถานที่ รวมถึงไฟฟ้า ระบบทำความร้อน และความเย็น

แม้ว่า FIFA จะกล่าวว่า ทัวร์นาเมนต์นี้จะเป็นกลางทางคาร์บอนจากการอ้างว่าได้ชดเชยแล้ว ข้อมูลกลับชี้ชัดว่าคำมั่นนี้ไม่เป็นจริง ทัวร์นาเมนต์ยังล้มเหลวในการปฏิบัติตามคำแนะนำจาก Swiss Fairness Commission ซึ่งเป็นองค์กรกำกับตนเองของอุตสาหกรรมโฆษณาและการสื่อสารของสวิตเซอร์แลนด์

นักวิเคราะห์ด้านสภาพภูมิอากาศได้แสดงความเห็นว่า การอ้างการชดเชยคาร์บอนถูกใช้เป็นเครื่องมือหลักในการอ้างว่า “ปล่อยคาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์” สำหรับกิจกรรมกีฬา ซึ่งเป็นการหลีกเลี่ยงการลดการปล่อยจริง และอาจสร้างความเข้าใจผิดอย่างอันตรายเกี่ยวกับ “ความเป็นกลางทางสภาพภูมิอากาศ” ในขณะที่การปล่อยยังสูงหรือเพิ่มขึ้น

ฟุตบอลยูโรชาย 2024

การเดินทางสร้างรอยเท้าคาร์บอนสูงสุดในฟุตบอล ไม่มีกีฬาอื่นใดที่แฟน ๆ เดินทางบ่อยและมากเท่าฟุตบอล ฟุตบอลยูโรชายในปี 2020 จัดขึ้นใน 11 ประเทศในยุโรป ทัวร์นาเมนต์ในฤดูร้อนนี้จัดขึ้นที่เยอรมนี โดย UEFA ลงทุน 34.6 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ในโครงการด้านความยั่งยืนเพื่อทำให้ยูโรชาย 2024 เป็นรายการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากที่สุด

มาตรการนี้รวมถึงตั๋วเดินทางแบบราคาพิเศษ 31.4 ดอลลาร์ สำหรับใช้บริการรถไฟแห่งชาติเยอรมัน Deutsche Bahn และการให้ใช้บริการขนส่งท้องถิ่นฟรีเป็นเวลา 36 ชั่วโมงสำหรับผู้ถือบัตรเข้าชม เพื่อกระตุ้นให้แฟนบอลเดินทางด้วยรถไฟ

ยังไม่ชัดเจนว่ามาตรการเหล่านี้จะช่วยจำกัดการปล่อยหรือเปลี่ยนพฤติกรรมได้มากเพียงใด แฟนบอลส่วนใหญ่ไม่ได้อาศัยอยู่ในพื้นที่ ซึ่งหมายความว่าจำนวนมากจะต้องเดินทางจากประเทศอื่นในยุโรปและนอกภูมิภาคมายังเยอรมนี

ทัวร์นาเมนต์ในปีนี้ UEFA คาดการณ์ว่าจะปล่อยก๊าซเรือนกระจกประมาณ 490,000 ตัน โดยประมาณ 400,000 ตัน (มากกว่า 80% ของทั้งหมด) มาจากการเดินทางของแฟนบอล เครือข่ายรถไฟที่ครอบคลุม โครงสร้างพื้นฐานของสนามและระบบขนส่ง รวมถึงสนามที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมของเยอรมนีช่วยลดการปล่อยจากปัจจัยอื่น ๆ นอกเหนือจากการเดินทาง

เส้นทางสู่อนาคตของฟุตบอลที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

ดูเหมือนจะไปในทิศทางตรงกันข้าม ฟุตบอลโลกในปี 2026 และ 2030 จะจัดขึ้นในหลายทวีป โดยมีทีมเพิ่มขึ้น (จาก 32 ทีมเป็น 48 ทีม)

การแข่งขันปี 2026 จะจัดขึ้นในสหรัฐอเมริกา แคนาดา และเม็กซิโก ขณะที่ทัวร์นาเมนต์ปี 2030 จะจัดขึ้นที่สเปน โปรตุเกส และโมร็อกโก โดยมีอุรุกวัย อาร์เจนตินา และปารากวัยเป็นเจ้าภาพบางแมตช์เพื่อเฉลิมฉลองครบรอบ 100 ปีของทัวร์นาเมนต์

นอกเหนือจากสถานที่ การเดินทาง และการก่อสร้างสนาม หน่วยงานที่กำกับดูแลฟุตบอลจำเป็นต้องพิจารณาผู้สนับสนุนของฟุตบอลโลกเพื่อช่วยลดรอยเท้าคาร์บอน แม้ว่าทัวร์นาเมนต์ในปี 2022 จะอ้างว่าเป็นกลางทางคาร์บอน แต่ก็ยังมีผู้สนับสนุนอย่าง Qatar Airways และ Qatar Energy อยู่ FIFA ยังถูกวิจารณ์ว่าไม่ได้ให้ความสำคัญกับสิ่งแวดล้อมในกระบวนการคัดเลือกเจ้าภาพ โดยได้มอบสิทธิ์เป็นเจ้าภาพปี 2034 ให้แก่ซาอุดีอาระเบีย ประเทศผู้ผลิตน้ำมันรายใหญ่

การขยายฟุตบอลยุโรป ภัยคุกคามต่อสิ่งแวดล้อม

ฤดูกาลหน้าฟุตบอลสโมสรชายของยุโรปจะขยายมากขึ้น ส่วนหนึ่งเป็นผลจากข้อเสนอของ European Super League โดยจะมีการแข่งขันเพิ่มอีก 177 แมตช์ในสามรายการใหญ่ของ UEFA ได้แก่ Champions League, Europa League และ Europa Conference League

การวิจัยของ BBC Sport ระบุว่า การเพิ่มแมตช์แข่งขันอาจนำไปสู่การที่แฟนบอลและทีมต้องเดินทางทางอากาศประมาณ 2 พันล้านไมล์ในฤดูกาล 2024/25 เพิ่มขึ้นจาก 1.5 พันล้านไมล์ในฤดูกาล 2022/23 ตัวเลขที่คาดการณ์ชี้ว่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเกือบ 500,000 ตันจะส่งผลต่อภาวะโลกร้อน

สำหรับการวิเคราะห์เชิงลึก ฤดูกาล 2022/23 (32 ทีม) มีการปล่อย CO2e จากการเดินทางของแฟนบอลและทีม 368,388 ตัน ส่วนฤดูกาล 2024/25 (36 ทีม) คาดว่าจะปล่อย 480,717 ตัน CO2e จากการเดินทางของแฟนบอลและทีม

ฟุตบอลสีเขียว

ในปี 2016 องค์การสหประชาชาติเปิดตัวกรอบปฏิบัติการ Sports for Climate Action เรียกร้องให้ผู้ลงนามลดการปล่อยคาร์บอนและบรรลุเป้าหมายการปล่อยสุทธิเป็นศูนย์ภายในปี 2040 พรีเมียร์ลีกลงนามเข้าร่วมในปี 2021 โดยมีสโมสรอย่าง Arsenal, Liverpool, Spurs และ Newcastle รวมถึงสโมสรนอกลีกและทีมจากยุโรปที่ให้คำมั่นแยกต่างหาก

FIFA แสดงเจตนารมณ์ที่จะลดการปล่อยในการจัดกิจกรรมของตน และหวังว่าจะเป็นองค์กรที่ปล่อยคาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์ภายในปี 2040

UEFA เข้าร่วมแคมเปญ UN Race to Zero ในปี 2022 โดยให้คำมั่นว่าจะลดการปล่อยในกิจกรรมของตนลงครึ่งหนึ่งภายในปี 2030 นอกจากนี้ UEFA ยังได้จัดทำแนวทางด้านความยั่งยืนเพื่อช่วยให้สโมสรปรับปรุงด้านการใช้พลังงานและน้ำ โครงสร้างพื้นฐาน การผลิตอาหารและเสื้อผ้า

เมื่อวันที่ 6 มีนาคม 2024 UEFA ได้เปิดตัวเครื่องมือคำนวณรอยเท้าคาร์บอน ซึ่งเป็นเครื่องมือออนไลน์ที่ออกแบบมาเพื่อช่วยให้สโมสรและทีมบริหารจัดการการปล่อยคาร์บอนของตน ไม่เพียงจากการเดินทางเท่านั้น แต่ยังรวมถึงสินค้าที่ซื้อ สิ่งอำนวยความสะดวก และบริการ เครื่องมือนี้ได้รับการตรวจสอบโดยบุคคลที่สาม และใช้เวลาพัฒนานานถึงสองปี

ลอรา แมคอลิสเตอร์ รองประธาน UEFA กล่าวว่า เครื่องมือนี้สะท้อนความมุ่งมั่นของเราในการแสดงให้เห็นว่าฟุตบอลสามารถเป็นส่วนหนึ่งของการแก้ปัญหาระดับโลกเพื่อลดการปล่อยคาร์บอน โดยการมอบเครื่องมือและคำแนะนำแก่ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เรากำลังอำนวยความสะดวกให้เกิดการลงมือทำร่วมกันเพื่ออนาคตที่ยั่งยืนของกีฬาของเราและของโลกนี้ เราสามารถแสดงให้รัฐบาล นักลงทุน แฟนบอล และพันธมิตรทางการค้าเห็นได้ว่าฟุตบอลมีความมุ่งมั่นในการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในรูปแบบที่เป็นเอกภาพและมียุทธศาสตร์

เครื่องมือนี้ยังจะช่วยให้สโมสรเข้าใจว่ารอยเท้าคาร์บอนของตนคืออะไร และผลักดันให้ลดการปล่อย ตามคำกล่าวของ มิเคเล อูวา ผู้อำนวยการด้านความยั่งยืนของ UEFA

แฟนบอลรุ่นใหม่ที่ใส่ใจสิ่งแวดล้อม

การวิจัยที่จัดทำโดย Rising Ballers ซึ่งเป็นสื่อและแพลตฟอร์มดิจิทัลด้านฟุตบอลในสหราชอาณาจักร พบว่า 72% ของแฟนบอลเจน Z ใส่ใจสิ่งแวดล้อม และ 61% เชื่อว่าฟุตบอลควรเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น

ผลการศึกษายังพบว่า 40.2% ของแฟนบอลเยาวชนสงสัยว่าการผลิตของเสียมีส่วนสูงสุดต่อรอยเท้าคาร์บอนของฟุตบอล (32.5% มาจากการเดินทาง 18.1% จากสนาม 9.2% จากอาหารและเครื่องดื่ม)

แม้ว่าการผลิตของเสียจะเป็นปัจจัยสำคัญ แต่ก็ไม่มากกว่าการเดินทาง การส่งเสริมความรู้และการศึกษาเพิ่มเติม รวมถึงการเดินทางด้วยวิธีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมเมื่อไปและกลับจากสนามแข่งขัน คือแนวทางที่จะช่วยให้เกิดความร่วมมือในการลดรอยเท้าคาร์บอนของฟุตบอล

การวิจัยยังแสดงให้เห็นว่า มีโอกาสสำหรับแบรนด์ในการสนับสนุนในโลกฟุตบอลที่ตระหนักถึงสิ่งแวดล้อมมากขึ้น โดย 54% ของแฟนบอลเยาวชนจะพิจารณาซื้อสินค้าจากแบรนด์ที่ยั่งยืนต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่าตัวเลือกทั่วไป

สิ่งนี้เปิดโอกาสให้ผู้สนับสนุนสามารถใช้ประโยชน์จากการบรรจบกันของฟุตบอลกับวัฒนธรรมอื่น ๆ รวมถึงความยั่งยืน แฟนบอลไม่ได้มีแค่ความสนใจในเกมเท่านั้น พวกเขาเป็นผู้บริโภคที่ซับซ้อน มีพฤติกรรมและความสนใจหลากหลาย การเข้าถึงความสนใจเหล่านี้เปิดประตูแห่งโอกาสใหม่ให้แบรนด์ในการมีส่วนร่วมกับชุมชนระดับโลกอันมหาศาลนี้

อ้างอิงข้อมูล